Asset 14

Eindelijk volwassen

Rutger probeerde jarenlang los te komen van zijn ouders, maar dat bleek niet zo eenvoudig. Tot diep in zijn adolescentie bleef hij worstelen met deze lieve, redelijke verzorgers. Terwijl hij allang volwassen had moeten zijn.

In de sitcom Seinfeld zegt Jerry op een gegeven moment: “Een relatie uitmaken is als het omduwen van een cola-automaat. Het lukt je niet met één duw. Je moet hem eerst een beetje heen en weer schommelen.” Hij sprak in dit geval over romantische relaties, en de onvermijdelijke terugval die elk stel na een scheiding krijgt. Maar geldt zijn metafoor niet voor elke sociale verbintenis? Als mensen eenmaal een band met iemand zijn aangegaan, laten ze die niet graag los, en al helemaal niet in één keer.

Het loskomen van je ouders is essentieel voor het vormen van een eigen identiteit. Vriendschappen of liefdes worden alleen verbroken als er iets misgaat, maar de band met je vader en moeder moet sowieso versoepeld worden. Gelukkig heeft de natuur daarvoor een speciale periode bedacht. Tijdens de puberteit verandert je lichaam, zodat je je voortaan tegen leeuwen kunt verdedigen. Dankzij je volgroeide hersens kun je nu vol zelfvertrouwen totaal ongefundeerde meningen vormen. Als klap op de vuurpijl ontstaat tussen je benen de magische kracht om deze procedure ooit zelf in gang te zetten. De maatschappij heeft naar aanleiding van deze biologische veranderingen een regel ingevoerd: vanaf je achttiende ben je officieel ‘volwassen’. Het wordt met trompetgeschal aangekondigd: je bent nu onafhankelijk, je jeugd is voorbij, en je hoeft niets meer met je opvoeders te maken te hebben. Je mensschap is voltooid. Je bent klaar voor verzending.

De pleister of de cola-automaat

Helaas werkt dit niet zo eenvoudig in de praktijk. Het liefst zou een jongvolwassene de band met zijn ouders lostrekken als een pleister: snel, soepel, zonder lijmresten en met slechts een beetje pijn. Het komt echter vaak neer op de cola-automaat van Jerry Seinfeld. De ouder-kindrelatie blijft schommelen tussen liefde en haat, afhankelijkheid en afkeer, hulp en verzet.

Tijdens mijn puberteit probeerde ik me af te zetten tegen mijn ouders. Maar hoeveel ik ook loog, blowde, spijbelde, dronk of met foute vrienden hing; ze bleven met me praten op een verschrikkelijk begripvolle manier. Mijn vader liet zich één keer gaan. Tijdens een campingvakantie gedroeg ik me zo chagrijnig dat hij me tegen al zijn principes een klap op mijn achterhoofd gaf. Ik huilde geschrokken: “Dat mag jij helemaal niet!” Waarna ik theatraal een weiland in rende, tussen de verbaasde koeien door.

Hadden mijn ouders me maar elke dag met appels bekogeld.

Soms was ik jaloers op vrienden met jeugdtrauma’s of gescheiden ouders. Hadden mijn ouders me maar elke dag met appels bekogeld of gedwongen om rare pakjes aan te doen, dan was tenminste duidelijk geweest waar ik van los wilde komen. Maar waarom zou ik breken met deze lieve, redelijke verzorgers? Mijn enorme boosheid was geforceerd en overtuigde niet.

Zodra ik achttien werd, wilde ik uit huis - dat zou helpen om van ze los te komen. Mijn ouders hadden begrip voor mijn beslissing en kochten een appartementje in de stad. Zolang ik studeerde, hoefde ik geen huur te betalen. Ze hielpen me uiteraard met mijn belastingaangifte, collegegeld en kleine reparaties in en om het huis. Zo nu en dan kwam mijn moeder wat vuile was ophalen – de Turkse wasserette was wel erg ver lopen met zo’n zware tas. De ruzies stopten. Was ik nu dan echt volwassen?

In de wachtkamer voor volwassenheid

In Emerging Adulthood: the winding road from the late teens through the twenties (2004) beschrijft de Amerikaanse psycholoog Jeffrey Arnett hoe het traject van volwassenwording steeds verder is opgeschoven. In 1953 ging je aan het eind van je tienerjaren uit huis omdat je ging trouwen, en niet veel later begon je aan kinderen. Dankzij de emancipatie en gegroeide welvaart wagen hoogopgeleide jongvolwassenen zich nu pas rond hun dertigste levensjaar aan dit soort overgangsrituelen. Zij blijven dus nog lang in praktisch en mentaal opzicht aan hun thuisbasis verbonden.

Arnett introduceerde met zijn term ‘emerging adults’ (oftewel ‘ontluikende volwassenen’) een nieuwe levensfase. Biologen en psychologen spreken nog altijd van een lange periode van adolescentie, die van je 13e tot hooguit je 24e loopt. Arnett betoogt dat veel jongeren ook daarna nog in de wachtkamer zitten. Het lijkt erop dat deze fase alleen maar meer verlengd zal worden: vanwege de hoge huurprijzen en de huidige economische crisis blijven kinderen ook steeds langer financieel afhankelijk. Zo ontstaat er een ambivalente tussenfase waarin twintigers aangeven tegelijk wel en niet volwassen te zijn, en voortdurend heen en weer schipperen.

Illustratie: Liesbeth de Feyter

Op mijn tweeëntwintigste begon mijn puberteit opnieuw. Toen ik na kerstavond, eerste en tweede kerstdag nog een paar dagen bij mijn ouders en hun goedgevulde ijskast bleef, kwam mijn vader ’s middags naast me op de bank zitten en zuchtte. Ik dacht dat hij me weer ging vertellen dat hij trots op me was. “Rut…” Ik legde de afstandsbediening weg, streek mijn moeders badjas recht en keek hem welwillend aan. “Wil je alsjeblieft weggaan?” zei hij. “We hebben het wel een beetje gehad.” De glimlach gleed van mijn gezicht en ik voelde de tranen prikken. Ik trok de badjas uit, smeet hem in het haardvuur en rende naakt een besneeuwd weiland in.

Langzaam begon ik in te zien dat mijn ouders ook maar gewoon mensen waren.

Ik realiseerde me dat de dood van mijn ouders het ergste was dat me kon overkomen. De gedachte alleen al kon ik nauwelijks aan, maar het zou onvermijdelijk gebeuren. Ik moest loskomen, dit keer echt. Ik verhuisde naar een woning die geen familiebezit was en kocht een tweedehands wasmachine. Als ik langsging bij mijn ouders, praatte ik niet alleen over mijn eigen luxeproblemen, maar vroeg ik ook hoe het met hen ging. Langzaam begon ik in te zien dat zij ook maar gewoon mensen waren, met gebreken en ijdelheden. Het was de laatste kinderillusie die ik moest loslaten: je kan niet echt knuffelen met beren, de bank is niet een plek waar lieve oude mannen op je geld passen, en mijn vader en moeder zijn geen Olympische goden die alles altijd kunnen oplossen.

Een kind van je ouders

Mijn moeder kon deze wending maar moeilijk accepteren. Toen ik voor mijn broertje en mijn ouders ging koken in mijn nieuwe huis, verstoorde zij dit symbolische diner door gewoontegetrouw een handje te helpen in het huishouden. Ik verbood haar om af te wassen, te dweilen en mijn was te doen, zolang ze een gast was. Ze knikte als een klein kind dat wordt terechtgewezen. Toen ik even later van de WC kwam, zag ik hoe ze stiekem de vuilniszak aan het vervangen was.

Zonder dat ik het door had, was ik verschrikkelijk onaardig tegen met name mijn moeder. Ik hield zoveel van haar dat ik er ziedend van werd. Als ze belde, reageerde ik als een chagrijnige tiener. Vrienden vroegen na het ophangen verbaasd: “Wie was dat? De klantenservice van Vodafone?” Tijdens een verhuizing wilde ze per se komen helpen. Ik reageerde woedend toen ze ongevraagd broodjes voor mij en mijn behulpzame vrienden meebracht. “Waar bemoei je je mee! Oude kaas met mosterd? Dat is verdomme mijn lievelingskostje!” schreeuwde ik. Mijn moeder roerde door haar thee en maskeerde haar verwarring met een fijne glimlach en een oprechte vraag aan een van mijn hulpen.

Tijdens tafelgesprekken legde mijn vader zijn handen op zijn achterhoofd en spande achteloos zijn bicepsspieren, als een bedreigde gorilla.

Hoewel mijn gepensioneerde vader claimde dat hij hierboven stond, had ook hij moeite met zijn nieuwe rol. Mijn broertje en ik keken niet meer tegen hem op. Dat krenkte zijn mannelijkheid. Als we hem plaagden met een slechte restaurantkeuze, reageerde hij onverwachts nijdig. Tijdens tafelgesprekken legde hij zijn handen op zijn achterhoofd en spande achteloos zijn bicepsspieren, als een bedreigde gorilla. Soms kwam hij bij mij thuis iets repareren, maar dan weigerde hij om me te leren hoe ik dit voortaan zelf kon oplossen. Alsof hij dan echt niet meer nodig zou zijn.

Opnieuw besloot ik om zelf praktische en dus emotionele afstand te creëren. Het was moeilijk om de ritjes naar het station, de belastinghulp, de broodjes en de reparaties af te slaan en dit alles zelf te leren. Maar het hielp. Langzaam maar zeker wenden we aan de nieuwe verhoudingen.

Eindelijk min of meer volwassen

Dit was een maand geleden - ik ben bijna 28. Het lijkt erop dat ik eindelijk Arnetts tussenfase heb volbracht, tien jaar nadat de overheid mij met ‘meneer’ begon aan te spreken. Mijn ouders en ik schommelden veel heen en weer, maar nu ben ik eindelijk volwassen. Min of meer. Ha, laat mijn ouders nu maar sterven! Nee, liever niet, maar ik denk dat ik het aan zou kunnen als het zou gebeuren.

Nu heb ik een nieuw probleem: terwijl ik enigszins verstandiger en wijzer word, gedragen mijn ouders zich steeds koppiger. Hun politieke opvattingen worden harder, hun ruzies onzinniger. Mijn broertje en ik moeten ze steeds vaker wijzen op hun onredelijkheid. We sussen ruzies en overtuigen ze ervan dat het echt niet onveiliger op straat is geworden. We schudden glimlachend ons hoofd als mijn vader weer een nieuwe gadget in huis haalt, of mijn moeder via een faillissementsveiling vier dozen met Afrikaanse kettinkjes koopt.

Daar zitten ze dan, samen op de bank tegen elkaar Wordfeud te spelen, ieder op zijn eigen smartphone. Ze zijn al een beetje onze kinderen aan het worden.

--
Dit artikel verscheen eerder in NRC Handelsblad.

Mail

Rutger Lemm is schrijver, grappenmaker en scenarist. In 2015 verscheen zijn debuut, 'Een grootse mislukking'. Hij is een van de oprichters van Hard//hoofd.

Liesbeth de Feyter studeerde schilderkunst en beeldverhalen aan Sint Lucas in Brussel. Ze werkt als freelance illustrator en striptekenaar en maakt poëtische beelden met een luguber kantje.

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen