Illustratie: Gemma Pauwels

Een pre-revolutionaire reisimpressie van Libië, vol corruptie, oliemiljarden en pilotenbrillen." />

Illustratie: Gemma Pauwels

Een pre-revolutionaire reisimpressie van Libië, vol corruptie, oliemiljarden en pilotenbrillen." />
Asset 14

Kadhafi's pilotenbril

Bij de grensovergang tussen Tunesië en Libië moesten we lang wachten. Het pakketje met bruine paspoorten werd bij de douanier-met-mitrailleur ingeleverd en de groepsleden van mijn studiereis druppelden uit de bus om in de schaduw te wachten. Ik stapte juist onder het dak van het tankstation-achtige complex vandaan en stelde mezelf bloot aan de bloedhete woestijnzon. Ik moest bruin worden die zomer. Ik vertelde mezelf dat ik dit deed zodat ik de herinnering aan deze warmte straks in het koude Nederland op mijn huid zou kunnen vasthouden. Maar eigenlijk genoot ik van deze positie, een stapje buiten de groep, in de krankzinnige hitte alsof er niets aan de hand is.

Kadhafi had net zo'n hippe pilotenbril als ik. In de bus had ik hier nog een felle discussie over met Martine, een introvert meisje uit de groep dat zich enorm aan mijn stoerdoenerij ergerde en dat ik daardoor heel aantrekkelijk vond. In de voorbereiding op de reis was geen enkele vrouwelijke reisgenoot me opgevallen, maar na vier dagen reizen door een islamitisch land, opgesloten in een groep van twintig man, vond ik alle vrouwen in de bus de meest begeerlijke wezens op aarde. De pilotenbril was Martine een doorn in het oog. Zij begreep niet hoe ik zoiets op mijn neus kon zetten, ik moest mezelf wel heel wat vinden. Ik verweet haar ondertussen dat haar bescheidenheid laf was, dat opkomen voor je persoonlijkheid niet per se arrogant is. De discussie duurde heel erg lang. Ergernis en seksuele spanning zijn vaak hetzelfde.

Ik moest denken aan de vader van mijn ex-vriendin, een echte macho met grote harige armen en veel vrouwen om zich heen. Toen mijn vriendin, haar zus, diens vriend, hun vader en ik tijdens een uitje naar Zeeland een tussenstop maakten en hij voor zijn doen zeer joviaal aangaf dat we mochten bestellen wat we wilden, zei ik dat ik in tegenstelling tot de anderen niets hoefde te eten. Plotseling keek hij me geïrriteerd aan en zei streng: “Geen valse bescheidenheid, daar heb ik een hekel aan. Eet iets.” Hij had gelijk. Ik had best trek.

Libië bleek in alle opzichten boeiender dan het startpunt van onze studiereis. De Tunesische president Ben Ali was een bleke dictator in vergelijking met de excentrieke Mouammar al-Kadhafi. Hij kende geen valse bescheidenheid met zijn vrouwelijke bodyguards, rondborstige Oekraïense zusters en talloze prestigeprojecten. Wij, inwoners van een land waar het CDA permanent in de regering zit, waren gefascineerd door deze rockster verkleed als politicus. We kochten massaal de Kadhafi-mokken, -shirts, -horloges en –kalenders. Het werd een sport om de grootste beeltenis van de ‘Broeder leider’ te fotograferen. De Libiërs zelf waren ontspannen en leken blij, soms zelfs verbaasd om ons te zien. Toeristen waren schaars. Het grensbeleid was onlangs versoepeld, nu Kadhafi langzaam uit zijn diplomatieke isolement kwam. Goed, de wereld was nog boos over Lockerbie, maar ze hadden de olie uit Libië's grond en de miljarden uit Kadhafi's zakken nodig.

Onze gids Abdullah was niet zo’n fan van het staatshoofd. Zijn vader was aanhanger van de door Kadhafi afgezette koning Idris geweest en werd regelmatig opgepakt door de Libische geheime dienst. Abdullah zelf kon als een van de weinige Libiërs een periode in het buitenland studeren. Als getalenteerde voetballer mocht hij van zijn overheid naar Engeland verhuizen, waar hij een paar jaar op semi-professioneel niveau bij een universiteit speelde. Juist daar groeide zijn woede over de oneerlijke verdeling van de gigantische Libische olierijkdom en het grillige beleid van de leider van het volk. Toch leed zijn humeur hier niet onder. Abdullah had een Brits gevoel voor humor en bewoog zich vanaf de eerste dag door de groep met kleine rare grapjes en samenzweerderige knipogen. Tijdens een saaie lezing bij een van de vele Romeinse ruïnes kreeg je een tikje op je linkerschouder. Als je je omdraaide, zag je niemand en stond Abdullah aan je rechterkant met quasi-geïnteresseerde blik en zijn handen op zijn rug naar de spreker te luisteren.

Illustratie: Gemma Pauwels

Onze groep kende door onze universiteitsstempel een officiële status en werd zodoende permanent begeleid door twee overheidsagenten. Zij luisterden ook aandachtig wanneer Abdullah zijn van Kadhafi-kritiek doorspekte verhaal hield, maar hun Engels was te slecht en bovendien waren ze te sympathiek om het hem echt moeilijk te maken. Dit veranderde echter toen er midden in de woestijn een onbekende man de bus instapte. Abdullah’s verhaal ging plotseling niet meer over politiek, maar over woestijnplanten. Na een paar kilometer stopten we bij een benzinestation. De vreemde man verliet na enig overleg de bus. Later bleek dat dit een nieuwe, minder vriendelijke overheidsagent was geweest, die Abdullah’s praatje met een bandrecorder opnam. Nadat onze gids hem wat dinars had toegeschoven, liet hij ons met rust. Toen de groepsleiding aanbood om dit te vergoeden, stak hij bezwerend zijn handen op en zei met een grijns: “Nee, nee: mijn land, mijn corruptie.”

Martine en ik waren ondertussen een ongemakkelijke romance begonnen, waarvan steeds duidelijker werd dat onze persoonlijkheden toch te veel verschilden. Toen we voor het eerst een kamer deelden, begon ze na het neerzetten van de rugzakken meteen met vragen: "Vind je andere meisjes in de groep leuker?" "Je wilt zeker alleen maar seks?" "Als we terug in Nederland zijn, hoor ik vast nooit meer iets van je?" Ik probeerde eerst kalm mezelf te verdedigen door te zeggen dat ik haar echt leuk vond, dat ik het op deze reis gewoon fijn met haar wilde hebben, dat ik misschien niet verliefd was maar haar ook niet als een goedkope player zou gebruiken, maar al snel kreeg ik hier genoeg van. Na de eerste zoen op een hotelkamer in Tripoli was ik bereid om onze strijd te laten varen en hoopte ik dat ze voorbij haar irritatie over mijn zonnebril zou kijken, maar ze wilde nog steeds een karikatuur van me maken. De volgende nacht hadden we andere kamergenoten.

Ondertussen kregen we een goed inzicht in de vreemde tegenstellingen van het land: twee straten buiten het prachtig verzorgde centrum van Tripoli stonden we in een sloppenbuurt, waar al het afval op een enorme hoop in het midden van de wijk lag te rotten en losse stroomkabels vervaarlijk knetterden boven onze hoofden. Daarnaast bezochten we het Man Made River Project, Kadhafi’s megalomane plan om prehistorisch water van onder de Sahara door het hele land te pompen om het grote droogteprobleem op te lossen. Kosten: 30 miljard dollar. Effectiviteit: niet duidelijk, waarschijnlijk is het water na dertig jaar op. De trotse ingenieur in het controlecentrum vatte het allemaal goed samen toen hij met een wijds armgebaar richting het enorme scherm zei: “We control everything.” Abdullah noemde dit symbolische prestigeproject steevast ‘Mad Man River Project’. Hij had regelmatig speciale belasting voor het project betaald, net als de Jihad-belasting die de strijd tegen Israël moest financieren. Het was de enige plek waar hij niet mee naar binnen wilde.

Na afloop van het bezoek lunchten we op een golfbaan in aanleg, van Kadhafi’s middelste zoon. Ik vroeg Abdullah waarom hij niet wegging, met al zijn internationale contacten. Hij keek me spottend aan vanachter zijn bril, legde vaderlijk een hand mijn schouder en zei: “Dit is mijn land, ik zal nooit vluchten. Op een dag komt er verandering, geloof me maar.”

Mail

Rutger Lemm is schrijver, grappenmaker en scenarist. In 2015 verscheen zijn debuut, 'Een grootse mislukking'. Hij is een van de oprichters van Hard//hoofd.

Gemma Pauwels is freelance illustrator en woont in Amsterdam.

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen