Oncomfortabel, gênant en ondraaglijke spanning, maar wel heel erg grappig." /> Oncomfortabel, gênant en ondraaglijke spanning, maar wel heel erg grappig." />
Asset 14

Ongemak

De meesten van ons proberen het uit alle macht te vermijden, maar sommigen smullen ervan: ongemak. De stilte die tijdens een eerste date valt, de ongepaste opmerking tegen je nieuwe collega, de drie groetzoenen waarvan jij dacht dat het er maar één zou zijn. We zijn sociale wezens, maar waarom is het toch vaak zo fucking moeilijk om met elkaar te zijn?

Ik heb zelf een grote fascinatie voor het exacte moment wanneer de spanning in de lucht komt en alle aanwezigen hevig beginnen te zweten. Het is een heel specifiek ogenblik, dat soms plotseling komt, maar zich vaker langzaam opbouwt en er dan eenvoudigweg is. Dan gaan de blikken naar het plafond en trek je het welbekende hoofd waarbij je je ogen licht open spert, de wenkbrauwen optrekt, door de neus inademt en vervolgens je mondhoeken even naar beneden stuiptrekt. Zo nu en dan besluit ik dat ik er niet aan meedoe, dat ik niet ongemakkelijk ben, dat een stilte niet erg is of dat de opmerking wel meeviel. Ik accepteer de mislukte situatie, als het ware. Maar alsnog voel je het dan je ruggengraat opkruipen en langzaam bouwt de onrust zich op in je buikstreek. Je weet: dit is gênant, ik ben gênant, wij zijn gênant. Dan kies ik ervoor om er dan maar te genieten van deze spanning, die verdomme wel een teken is dat je lééft.

Comedians zijn in feite sociale onderzoekers, met een specialisatie voor ongemak, deels omdat ze dankzij hun beperkte sociale capaciteiten niet anders kunnen. Theo Maassen en Hans Teeuwen gingen weleens onverwachts op bezoek bij een oude schoolvriend met wie ze niet zoveel hadden, puur om dan een uur ongemakkelijk in hun thee te roeren. Daniel Arends zei in een interview op deze site nog: “Alles waar spanning omheen hangt, daar smul ik van. Soms ga je dat dan zelf beginnen, puur om te kijken wat er gebeurt. Dan zijn mensen echt fantastisch, ze reageren allemaal compleet anders.”

Waarom is deze uiterst oncomfortabele manier van zijn, toch zo ongelofelijk grappig om naar te kijken? Is het een soort opluchtingslach van de toeschouwer, of toch een wreed leedvermaak? Er zijn een aantal TV-series die zich specialiseren in dit genre en dat zijn dan ook meteen de allerleukste dingen op aarde. Zo is er The Office, waarbij de Britse versie met Ricky Gervais (sowieso expert van het ongemak) nog meer de spanning opzoekt dan de toch ook sterke Amerikaanse variant met Steve Carrell.

Maar het allerbeste wat er qua ongemak-humor ooit is gemaakt, is Curb Your Enthusiasm. Een quasidocumentaire over Larry David, bedenker en schrijver van Seinfeld, die in zijn nieuwe leven als multimiljonair in Los Angeles nog altijd een New Yorkse joodse neuroot is. David had samen met Jerry Seinfeld al een scherp oog voor sociale ‘dingetjes’ in hun legendarische ‘show about nothing’, waarin ze termen als ‘close talker’, ‘date loophole’, ‘the must-lie situation’ en ‘non-sexual crush’ introduceerden als ware sociologen. Maar in CYE gaat David nog veel verder, met lange geïmproviseerde scènes waarin de acteurs aan de kern van onze sociale regels komen. Het gaat over zaken als ‘the cut off’ (het tijdstip waarna je iemand niet meer op de huistelefoon mag bellen) en vragen als: wanneer je met een stel uit eten bent en zij betalen de rekening, bedank je de vrouw dan, ook als ze niet werkt? Het is feitelijk gezien niet haar geld, toch?

De spil van dit alles is Larry, een onhandige, lompe, onuitstaanbare man die heel vreemde, maar ook logische sociale principes heeft. Hij is een man die zijn geld gaat terugvragen als hij per ongeluk teveel fooi gegeven heeft. Curb Your Enthusiasm is één groot onderzoek naar hoe mensen met elkaar omgaan, zeven hilarische seizoenen lang. Vanwege alle ongemak is het bij vlagen loodzwaar om naar te kijken, maar het werkt verdomde louterend.

Mail

Rutger Lemm is schrijver, grappenmaker en scenarist. In 2015 verscheen zijn debuut, 'Een grootse mislukking'. Hij is een van de oprichters van Hard//hoofd.

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen