Asset 14

Geluk zoeken

Het begon bij één flesje, inmiddels heeft Maartje een verzameling. Geluk vind je in de supermarkt, bij de doucheproducten.

De eerste fles kocht ik niet omdat ik ongelukkig was, ook niet omdat ik erin geloofde, maar nu ben ik overtuigd. Ik stap onder de douche met Teder geluk in een lila fles met gouden dopje. Dit Bonheur en mousse, in het Frans nog mooier, belooft weelderig schuim, ideaal voor een scheerbeurt, en dat klopt ook wel. Maar Bourjois Paris is niet de enige die de zoete geur van geluk exploiteert. Ik ben bijvoorbeeld ook zeer te spreken over Nivea Happy Time, Palmolive Ayurituel Joyous en Kneipp Vrolijk Gevoel. Lush Happy Hippy, The Bodyshop Cranberry Joy en Adidas Happy bieden de nodige variatie. Op neerslachtige maandagen is alleen Hammam Happiness van Rituals krachtig genoeg. Aan het eind van de maand ga ik voor budgetgeluk van de Albert Heyn Happy Feeling of Happy Days shower cream van de Action.

Geluk kun je kopen, het is een consumptiegoed, schreef Margreet Fogteloo in De Groene Amsterdammer. De geluksindustrie ontwikkelt zich en wordt al lang niet meer alleen omarmd door wanhopige huisvrouwen die ‘iets' missen. Mensen zijn gemaksdieren. Als iets te koop is, gaan we het niet zelf maken. Wie ontvelt er nog tomaten als je voor 65 cent een blikje blokjes koopt? Geluk ligt in de supermarkt, naast schoonheidsproducten die vrije tijd, energie en slaapkamergeheimen beloven. Emoties zijn beheersbaar, dat wil de geluksindustrie zeggen, en dat willen wij geloven. We gooien ons spaargeld niet in de collectebus van de misdienaar, maar steken het in een hobby. Want het blijft een geruststellende gedachte dat je ongeluk kunt afkopen, door een boek te lezen, een dieet te volgen of je in te schrijven bij een yogaschool. Je hebt je lot zelf in de hand, maar tegen betaling mag je het doorschuiven. Tevreden wurm je je wekelijks in de pigeon pose, verdoofd en gelukkig, overgeleverd aan de zalvende stem van de yogajuf.

Instantgeluk

Een douchegel kan dezelfde rol vervullen als een cursus mindfullness. In beide gevallen zoek je geluk buiten jezelf. In eerste instantie keek ik neer op dit soort 'instantgeluk'. Tot ik me realiseerde dat ik zelf ook eens naar een hulpmiddel greep. Tot voor kort begon ik de dag met een vast ritueel. Het maakte niet uit of het weekeinde was, ik een kater had of voor mijn werk vroeg op moest. Met een koptelefoon op rende ik iedere morgen de straat uit. Veters strak en kousen opgetrokken. Soms bleef ik in het park, andere dagen verliet ik de stad en rende om de roeibaan in het bos of volgde de witte stippen op het fietspad. Als ik weinig tijd had, was ik binnen twintig minuten weer thuis, op een vrije dag bleef ik rustig anderhalf uur weg. Op zich een gezonde gewoonte, maar het ritueel had één nadeel: langzaam maar zeker verloor het zijn kracht.

Zoals zoveel rituelen, werd ook hardlopen ‘gewoon’.

Tijdens het beoefenen van duursporten maakt je lichaam endorfine aan. Een lichaamseigen stof die in eerste plaats pijnonderdrukkend werkt, maar daarnaast zorgt voor een euforisch gevoel. Deze ‘runner's high’ maakte me gelukkig. Natuurlijk, ik vond de eentonige beweging rustgevend, even helemaal nergens aan denken. Op die momenten, wanneer mijn schoenen me zomaar ergens heen brachten, leek alles helder en behapbaar. Er zijn mensen die hun meest geniale invallen op de WC hebben. Ik schreef het grootste deel van mijn scriptie terwijl ik rondjes rende in het schermerdonker. Maar zoals zoveel rituelen, werd ook hardlopen ‘gewoon’. Geleidelijk raakte mijn lichaam gewend aan de endorfine. Ik moest vaker en langer sporten voor een voldaan gevoel.

Normaal gesproken hou je aan hardlopen een positief gemoed over. Het schijnt zelfs te helpen tegen depressies. Voor mij was het echter geen ritueel meer met een positieve uitkomst, maar eerder een voorwaarde om niet negatief aan de dag te beginnen. Iedere ochtend werd ik wakker met het gevoel dat ik iets goed te maken had, alsof ik belast was met een erfzonde en een onzichtbare God op mij neerkeek. Ik moest hardlopen om me niet schuldig te voelen. En zo werd een rondje Vondelpark een halve marathon. Op zoek naar geluk versleet ik in een moordend tempo hardloopschoenen, maar de rush bleef uit.

 

Alles onder controle

Het uitvoeren van een ritueel wekt de schijn van controle. Ik glimlach om het kind dat niet op de randjes van stoeptegels wil staan omdat zijn kat anders doodgaat. Maar zelf  verbond ik een even onwerkelijk ‘doel’ aan mijn dagelijkse ritueel. En zolang ik daar in geloofde, werkte dat prima. Niet voor niets drijven religies op de ritualistische herhaling van woorden en gebruiken. Ook het geloof gaat uit van een abstract doel als de hemel, de rituelen die daartoe moeten leiden, zijn concreet en gemakkelijk uitvoerbaar. Een ritueel geeft je het gevoel dat je invloed hebt op iets dat groter is dan jijzelf.

Een ritueel geeft je het gevoel dat je invloed hebt op iets dat groter is dan jijzelf.

Mensen in mijn omgeving gaan massaal aan de yoga, meditatie en mindfulness. Nieuwe rituelen die rust brengen. Dat was de kracht van religie en misschien wel haar belangrijkste rol. Nu we op zondag niet meer wegdromen op harde kerkbanken, volgen we een cursus om tot onszelf te komen. Want zonder een God om tot te bidden of een Lotsgodin om te behagen, ligt deze verantwoordelijkheid bij onszelf. En juist op deze ongemakkelijke gedachte speelt de geluksindustrie in.

Nutteloze rituelen

Rituelen zijn krachtig, maar het zijn geen wondermiddelen. Net als materialistische kunstgrepen, verliezen ze hun glans. Herhaling wordt saai, endorfine werkt uit, de roes lost op. De schoonheid van het ritueel zit in de nutteloosheid en de gedachteloosheid waarmee het wordt uitgevoerd. Wanneer je een ritueel uitvoert om dichter bij het doel te komen, ga je voorbij aan de essentie van de handeling. Een weekeinde op stilteretraite heeft geen zin als je voordurend op zoek bent naar openbaringen en zelfreflectie. Hardlopen heeft geen zin als je enkel rent om ergens te komen.

Aan mijn ochtendritueel had ik een onwerkelijke ‘kracht’ toegeschreven. Ik ging al lang niet meer hardlopen omdat ik dat lekker vond, en ook niet omdat ik er gelukkig van werd. Ik was op zoek naar iets wat ik uiteindelijk alleen in mezelf kon vinden. Toen ik stopte met hardlopen, cold turkey, merkte ik dat het niet veel uitmaakte. Een paar weken was ik rusteloos, en waarschijnlijk onuitstaanbaar, maar niet per se ongelukkiger. Inmiddels loop ik weer, maar niet elke morgen. Het grote verschil met twee jaar geleden is dat ik nu mijn veters strik, mijn kousen optrek, een podcast uitkies en ga rennen, omdat ik daar zin in heb. Ik kies ervoor om te gaan sporten, en als het regent blijf ik binnen. Dan neem ik een warme douche, en geniet van nutteloos, maar weelderig schuimend Teder geluk.

Mail

Maartje Smits Maartje Smits is schrijvend detective en imker. In 2015 verscheen haar dichtbundel Als je een meisje bent bij uitgeverij De Harmonie.

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen