Uit The Social Network blijkt dat regisseur David Fincher en scenarist Aaron Sorkin voor elkaar gemaakt zijn." /> Uit The Social Network blijkt dat regisseur David Fincher en scenarist Aaron Sorkin voor elkaar gemaakt zijn." />
Asset 14

Megalomaan, geniaal, arrogant, onzeker

Beeld: The Social Network

The Social Network is een kroniek van de ontstaansgeschiedenis van Facebook en een karakterstudie van haar bedenker Mark Zuckerberg. De film werd geregisseerd door David Fincher, maar is evengoed het geesteskind van scenarist Aaron Sorkin. Een blik op The Social Network en Sorkins eerdere werk.

Natuurlijk, The Social Network is vooral de nieuwe film van David Fincher, voormalig reclame- en clipmaker en dankzij doorbraakfilm Fight Club (1999) en het recente Zodiac (2007) tegenwoordig een van de meest indrukwekkende regisseurs die Hollywood rijk is. De warrige en conflictrijke ontstaansgeschiedenis van Facebook die de film toont, heeft onvermijdelijke parallelen met Fight Club: ook hier draait het om impliciet seksisitische mannenclubjes. Alleen is het geweld niet fysiek maar digitaal.

Maar de film heeft evengoed verbanden met het werk van zijn twee andere belangrijkste makers. Ten eerste schrijver Ben Mezrich, auteur van het boek 'The Accidental Billionaires' waarop de film werd gebaseerd. Mezrich specialiseert zich voor zijn non-fictie boeken in dit soort verhalen over groepjes branieschoppende genieën die een systeem weten te ondermijnen en uitmelken alvorens ze aan hun succes ten onder gaan. Het bekendste daarvan is nog altijd het eerste dat hij schreef: Bringing Down the House, over een groep wiskundestudenten van MIT die een blackjack-systeem ontwikkelden waarmee ze casino's leegtrokken – onlangs verfilmd als het iets te gladde 21 (Robert Luketix, 2008). Facebook heeft bovendien zijn oorsprong in de studentenwereld van de prestigieuze Harvard-universiteit, waar Mezrich magna cum laude afstudeerde in de sociale wetenschappen.

Sorkins series

Maar belangrijker nog dan Mezrich' invloed is die van de scenarist die zijn boek naar een filmscript vertaalde: Aaron Sorkin. Deze was eerder verantwoordelijk voor de scenario's van A Few Good Men (Rob Reiner, 1992), The American President (Rob Reiner, 1995) en Charlie Wilson's War (Mike Nichols, 2007). Maar hij vergaarde zijn roem vooral als auteur van de gerenommeerde tv-serie The West Wing. Hij was bedenker en uitvoerend producent van de reeks die zich achter de schermen in het Witte Huis afspeelt, en schreef bovendien (mee aan) alle achtentachtig afleveringen van de eerste vier seizoenen – voordat hij samen met vaste regisseur Thomas Schlamme opstapte wegens een ruzie met productiestudio Warner Brothers. Het heeft er alle schijn van dat Sorkin zelf een even geniale en maniakale workaholic is als zijn favoriete personages.

The West Wing werd afgelopen april hier nog getipt door hard//hoofd-redacteur Elon Heymans. Hij was toen net door de zeven seizoenen van de inderdaad fenomenale tv-serie heen, en schreef zijn stuk in de roes van de wilde euforie die de overwinning op 'het monster' schijnbaar bij hem had opgewekt. Ik zat toen ik dat stuk las middenin seizoen zes, en kon niet anders dan beamen dat The West Wing één van de beste Amerikaanse tv-series ooit is. Een soort utopische tegenhanger van de reflecties op de Amerikaanse droom die in The Wire (De Beste Televisieserie Aller Tijden) zijn dystopische weerslag vond.

Beeld: The West Wing

Toen ook ikzelf een week of wat later door de volledige serie heen was, deelde ik Heymans' roes echter absoluut niet. Integendeel: ik voelde een West Wing-vormig gat in mijn bestaan als tv-kijker. Gelukkig vond ik toen Studio 60 on the Sunset Strip, de serie die Sorkin daarna maakte. In het Amerikaanse tv-seizoen 2006-2007 werden de 22 afleveringen uitgezonden van deze reeks, die draait om de perikelen achter de schermen van een Saturday Night Live-achtig sketch comedy programma. De setting is anders, maar de toon is ontzéttend West Wing: vol gravitas wordt door een ijzersterke ensemblecast gesteggeld in de wandelgangen, met name over grote thema's als geloof versus vrije meningsuiting en commercie versus kunst, in razendsnelle dialogen als pingpongwedstrijdjes met drie ballen. En stiekem komt ook de oorlog in Irak, een centraal onderwerp van The West Wing, gewoon weer even voorbij.

Waar de show-in-de-show echter onder leiding van kersvers makersduo Matt Albee (Matthew Perry) en Danny Tripp (Bradley Whitford) een succesverhaal wordt, bleef de show-buiten-de-show-in-de-show achter. De kijkcijfers van Studio 60 waren te laag, en al na één seizoen trok zender NBC er de stekker uit. Een geluk bij een ongeluk: het gaf Sorkin de ruimte zijn filmcarrière nieuw leven in te blazen. Stap één is nu The Social Network, dat zoals het er nu voor staat volgend jaar zal worden gevolgd door basketbalfilm Moneyball en in 2012 door musical Follies.

Sorkin meets Fincher

Dat de auteur door The Social Network werd aangetrokken is niet verwonderlijk: wonderkind Mark Zuckerberg (Jesse Eisenberg), de spil van de film, is een typisch Sorkin-personage. De medeoprichter en programmeur van Facebook is megalomaan, arrogant, hyperintelligent en sociaal onbeholpen. Vul voor programmeren 'politiek' in en je hebt Josh Lyman (opnieuw Bradley Whitford) uit The West Wing; maak er 'comedy' van en daar is Studio 60's Matt Albee. Net als elders in Sorkins werk is voor vrouwen geen rol van betekenis weggelegd, behalve dan dat zij de veroorzakers zijn van al het mannelijk gedrag. The Social Network maakt aannemelijk dat Zuckerberg Facebook ontwikkelde omdat zijn vriendin Erica hem dumpte. Maar als twee Facebook-groupies tijdens een bedrijfsvergadering waar de taken worden verdeeld aan Zuckerberg vragen of zij ook iets kunnen doen is de reactie een simpel: “nee.”

Het is veelzeggend dat The Social Network uiteindelijk toch vooral een film van regisseur David Fincher wordt, zonder dat de Sorkins dialogen daaronder lijden. Sterker nog: niet eerder kwam Sorkins stijl op het witte doek zo goed tot zijn recht. Sorkin en Fincher zijn aan elkaar gewaagd. Ze zijn beiden obsessief: Sorkin duldt geen coscenaristen en Fincher staat er om bekend van de meest onbeduidende shots tientallen takes te draaien, totdat hij precies heeft wat hij wil. Ze staan beiden bekend als klootzakken, vooral tegenover acteurs nietsontziend in hun streven naar perfectie. En ze blijven beiden ondanks dat alles toch aan het werk, omdat ze geniaal zijn en resultaten halen. Het is de perfecte combinatie: ook David Fincher zou zo een door Aaron Sorkin geschreven personage kunnen zijn.

Mail

Joost

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen