Asset 14

Loveless

Filmtrialoog: Loveless

Het loodzware Russische drama Loveless (Andrey Zvaygintsev, 2017) draait om dertigers Boris en Zhenya, die in scheiding liggen en hun oude leven het liefst zo snel mogelijk vaarwel zeggen. Maar dan verdwijnt, tijdens een van hun vele ruzies, hun twaalfjarige zoon Aleksej. De Hard//hoofd-delegatie in de bioscoopzaal bestond uit Sarah van Binsbergen, Ruby Sanders en kersverse trialoger Imre van Son. Vrolijk kwamen zij de film bepaald niet uit.

Ruby: Imre, met welk gevoel kwam jij, als debuterend trialoger, de bioscoop uit?

Imre: Ik fietste er best vrolijk heen, maar aan het eind van deze film voelde ik me een stuk minder vrolijk. Ik was wel erg onder de indruk van deze film. Hij was indrukwekkend in zijn desolaatheid. En ik was blij dat ik niet zulke ouders heb als Aleksej, het jongetje uit de film.

Sarah: Je mensbeeld wordt er niet al te positief van. Desolaat is inderdaad een goed woord om de film te omschrijven.

Ruby: Ik was ook helemaal kapot toen ik eruit kwam. Hoe eenzaam die Aleksej zich gevoeld moet hebben...

Imre: Ja, het was echt hartverscheurend toen zijn ouders ruzie hadden en ze hem eigenlijk allebei niet wilden. En toen bleek hij dat allemaal gehoord te hebben…

Er zat geen ontwikkeling in, geen beweging.

Imre: Ik vond het wel op een wrange manier verfrissend dat de ouders niet van Aleksej leken te houden. Hoe duister films (of boeken) ook zijn, van de liefde van ouders voor hun kinderen kun je meestal wel op aan. Je accepteert het omdat je op een gegeven moment overtuigd bent: ja, deze mensen bestaan en ze houden gewoon echt niet van hem.

Sarah: Dat kon je bijna niet geloven, en toch, als je naar de personages keek, kon je het ook niet ontkennen.

Ruby: Dat was ook het verschrikkelijk pijnlijke: de vanzelfsprekende liefde voor het kind ontbrak. Dat vond ik aan het begin van de film héél moeilijk te accepteren.

Sarah: Toch moet ik heel eerlijk toegeven dat de film me persoonlijk heel weinig raakte. Omdat het er voor mijn gevoel zo dik bovenop lag, er werd zo veel uitgelegd. Of ligt dat aan mij?

Imre: Het raakte mij wel, maar ik snap wat je bedoelt. Dat ik het wel voelde, had er mee te maken dat het acteerwerk heel goed en intens was.

Ruby: Vond ik ook. Alle personages waren heel sterk neergezet. Ik had dat gevoel ook niet, ik werd er wel degelijk door geraakt. Inderdaad was er voor de psyche van de personages redelijk veel uitleg, maar de film stond volgens mij voor meer dan dat.

Imre: Psychologisch werd er veel uitgelegd, maar qua wat de film over deze tijd of over Rusland wil zeggen, is er nog wel ruimte voor interpretatie.

Sarah: Wat het over Rusland of deze tijd wil zeggen, vond ik vrij plat en 'onmiddellijk', als je snapt wat ik bedoel? Het feit dat iedereen constant op z'n smartphone aan het kijken is, ik snap dat de film daarmee een punt wil maken over narcisme, ontkoppeld zijn, geen echt contact meer kunnen maken. Maar ik dacht steeds: ja, nu snap ik de boodschap. En dan? Er zat geen ontwikkeling in, geen beweging.

Imre: Dat selfie-thema werd inderdaad niet echt naar een hoger niveau getild.

Sarah: En dat de titel dan ook 'Loveless' is, het lag er voor mij te dik bovenop.

Imre: Klopt. Ik dacht: misschien is dat in het Russisch een mooier woord met meer lagen?

Ik vond het wel op een wrange manier verfrissend dat de ouders niet van Aleksej leken te houden

Ruby: Nou ja, en daarbij wilde de regisseur wel iets over de huidige Russische samenleving zeggen: enerzijds gaat het economisch in de grote stad goed - de personages hadden goede banen en een goed leven, maar het innerlijke leven is doodgeslagen. En aangezien dat terugging naar de moeder van Zhenya, die Boris ook nog 'Stalin met een rok' noemde, dan  wordt wel verwezen naar de oorsprong daarvan.

Sarah: Maar dat vind ik dus precies een ontzettende cliché-boodschap. Want dat is het beeld dat altijd al geschetst wordt over het huidige Rusland.

Ruby: Dat is waar, heel vernieuwend is het wat dat betreft niet. Ik heb weinig Russische films gezien waarna ik vol levenslust de bios uit kwam.

Imre: Vonden jullie trouwens niet dat de liefde voor de nieuwe lovers van de ouders aanvankelijk wel oprechter was?

Sarah: Aanvankelijk wel. Maar uiteindelijk zie je ook de barsten daarin. De lover van Zhenya die tegen haar zegt 'Ik wil je' als zij zegt dat ze van hem houdt...

Ruby: Bah, ik vond hem ook zó viezig!

Sarah: Hij was een soort spooky Herman van Veen, die nieuwe vriend van Zhenya. En je ziet het al fout gaan met dat lieve mooie zwangere meisje en die lompe Boris.

Imre: Hahaha, een spooky Van Veen, het zou je maar gezegd worden. Dat zwangere meisje had ook irritante trekjes trouwens. Zij was erg egoïstisch. Zij belde Boris jaloers op, terwijl ze wist dat hij op zoek was naar zijn zoon die al twee dagen weg was.

Ruby: Dat was bizar. Ik vond de seksscènes ook zo naar om te zien, ik kon gewoon niet naar het scherm blijven kijken, terwijl zij er wel van genoten.

Imre: Ze waren inderdaad niet fijn om naar te kijken, maar wel overtuigend.

Sarah: Die waren echt loveless. Overtuigend, en daarom zo naar. De cinematografie vond ik wel heel sterk. Die zoektochten in de besneeuwde bossen, prachtig.

Imre: De cinematografie was supermooi. Dat verlaten, afgebladderde gebouw met buiten de besneeuwde bomen...

Ruby: Het camerawerk was inderdaad prachtig. Maar ik vond er nog een paar dingen in zitten die verrasten, zoals de hele crew van vrijwilligers die op zoek gingen naar Aleksej.

Imre: Ja, die vrijwilligers kwamen er als enigen goed vanaf! Voor mij zat de spanning van de film dan ook in de zoektocht zelf.

Sarah: Die scènes waren ook echt mijn lievelingsscènes. Die crew die in een lijn door het bos loopt. Die zoektocht door dat verlaten huis. De daadkracht die er vanuit ging. Ik wilde me gelijk bij zoiets aansluiten, zo'n team.

Ruby: Dat vond ik ook heel bijzonder, hoe minutieus dat verbeeld werd. Alsof je er elk moment bij was.

Imre: Ik keek ook vaak door hun ogen: wat zijn dit voor verknipte ouders?

Ruby: Die coördinator liet hen dat ook heel erg voelen toch, toen hij de ouders ondervraagde.

Imre: Bijvoorbeeld toen hij herhaalde dat ze Aleksej zelfs in deze situatie snotaap (of zo) noemden.

Sarah: ‘Noted.'

Imre: Ik stelde me haast voor dat ze figuranten uit echte teams mee hadden laten spelen, en kreeg echt het idee dat die crews in Rusland precies zo bestaan en functioneren.

Sarah: Ze waren ontzettend geloofwaardig, die vrijwilligers.

Ruby: Je zou je lot zo in hun handen leggen.

Imre: Wel absurd dat de politie in het begin niks doet.

Ruby: Die agent was daar wel heel eerlijk in.

Sarah: Het is wel een accuraat beeld van de politie in Rusland, volgens mij. Niet dat de situatie vergelijkbaar is, maar toen ik daar een paar zomers geleden als twintiger alleen was en mijn paspoort was gestolen op het station, hebben zo'n tien politieagenten me urenlang ondervraagd over mijn liefdesleven en of ik niet wat brownies uit Amsterdam voor ze mee kon nemen, maar voor mijn gestolen paspoort wilden ze geen vinger uitsteken.

Het is greep willen hebben op alle aspecten van de levens van burgers, of in dit geval werknemers.

Ruby: De macht van die orthodoxe kerk vond ik ook heel apart. Dat Boris op zijn werk niet mocht zeggen dat hij zou scheiden omdat hij anders ontslagen zou worden!

Sarah: Ja! Die kerk. Die baas: 'Baardmans'.

Imre: Ik had verwacht dat dat nog verder uitgewerkt zou worden. Was het alweer vergeten!

Sarah: Dat verbaasde me ergens wel, maar ook weer niet. Andere vorm van totalitarisme. Het is greep willen hebben op alle aspecten van de levens van burgers, of in dit geval werknemers.

Ruby: Het verbaasde me in die zin, dat ik niet wist dat dit zo sterk speelde. Het was een modern bedrijf, in Moskou, en dan dat. Die combinatie van fanatieke religie en totale geestelijke leegheid was wel erg treffend.

Sarah: Ik wist wel dat er een sterke opleving van de orthodoxe kerk is, maar niet dat dit zo erg in het bedrijfsleven geïnfiltreerd is. Dat was een interessant punt.

Imre: Het past ook op een bepaalde manier bij die selfie-cultuur. De kantoormedewerkers wier huwelijk op de klippen gelopen was, deden alles om de schijn op te houden dat ze nog getrouwd waren. Hoe je je naar buiten toe presenteert is belangrijker dan je echte leven. Geen idee of dit de normale gang van zaken is in Russische bedrijven, overigens.

Ruby: Dat was de kern. De buitenkant was in alles belangrijk, daar stond ook het werk van Zhenya (in een schoonheidskliniek) symbool voor. En dat zielloze sporten van haar.

Sarah: De twee kanten van de selfie-cultuur komen mooi naar voren: aan de ene kant narcisme, obsessie met jezelf, aan de andere kant de vrees voor het oordeel van 'de ander' of van het collectief.

Ruby: Die tweestrijd is overal heel logisch, maar in een land met een communistisch verleden waar tegelijkertijd in het heden een überkapitalisme bestaat, al helemaal.

Imre: Waarbij onze kritiek blijft dat deze thematiek er soms wat dik bovenop ligt.

Sarah: Precies! Maar toch wel interessant is. Het was vooral het psychologiserende dat ik irritant vond. Dit minder, nu we het er uitgebreider over hebben.

Ruby: Dat psychologiserende snap ik; dat Zhenya heel uitvoerig vertelde dat zij nooit van haar zoon heeft gehouden omdat haar moeder al niet van haar hield, et cetera. Maar er werd goed de tijd genomen om dit thema helemaal uit te diepen.

Imre: Ik heb me er ook niet vreselijk aan geërgerd.

Sarah: Ik wel, maar ik ben daar ook erg weinig tolerant voor.

Imre: Het voelde soms ook wel als onze maatschappij, maar dan ging het net een stapje extremer. Dat zal dat die communistische achtergrond wel zijn?

Sarah: Ja dat, en Russen zeggen ook altijd dat ze nu eenmaal extreem zijn. ‘De Russische Ziel’.

Imre: Als je Dostojevski leest kom je dat levensgevoel ook al tegen.

Ruby: En wat vonden jullie van die scene in het mortuarium? Zonder te veel weg te geven.

Sarah: Ik vond het, om te beginnen, raar hoe dat mortuarium eruit zag. Het leek eerder een slachthuis? Die muren leken besmeurd met bloed.

Ruby: JA! Vreselijk!

Imre: Dat is wel filmisch over the top toch? Of zou dat echt zo zijn? Brrr.

Sarah: Ik vond het niet heel geloofwaardig. Maar wie weet.

Imre: Het was zo erg, die vader was op een gegeven moment zelf besmeurd met bloed. Goed geacteerd die scene, wederom.

Ruby: Ik vond het heel aangrijpend, hoe de ouders daar allebei 'braken'. Inderdaad heel sterk acteerwerk. Maar ik was er niet zo zeker over hoe het nu precies zat, al is dat discussie voor een andere keer.

Sarah: Daar kun je eindeloos over discussiëren. Ik moet zeggen dat ik het wel een hele goede zet vond. Om de film daarmee naar een einde te brengen.

Ruby: Dat zette het 'uitleggerige' van de film ook in een ander licht.

Je hield er wel al rekening mee dat je niet op een gelukkig einde hoefde te rekenen. Het blijven Russen

Imre: Qua opbouw vond ik de film sowieso heel sterk. Vaak gaan films aan het einde de mist in.

Ruby: Het bleef heel spannend, terwijl de film toch ruim twee uur duurde. Ik zat tot het einde op het puntje van mijn stoel.

Imre: Ik was steeds benieuwd hoe ze dit zouden gaan afronden. Maar daar kwamen ze dus wel uit.

Ruby: Je hield er wel rekening mee dat je niet op een gelukkig einde hoefde te rekenen. Het blijven Russen.

Imre: Haha! Nog even over die kritiek op bureaucratie en overheidsinstanties: een Russisch cultureel fonds had de vorige film van deze regisseur (Leviathan) gedeeltelijk gefinancierd, maar bij deze film wilde ze dat niet meer, omdat men hem te kritisch vond. Ik ben benieuwd hoe Loveless dan valt. De overheid vind dit soort films kennelijk al te ver gaan.

Ruby: Zoiets had ik ook gelezen. 'Het ministerie van Cultuur beschuldigde regisseur Zvyagintsev ervan dat hij de Russische cultuur zou hebben ‘besmeurd’.’ Tja er bestaat toch nog een ideeënpolitie natuurlijk.

Sarah: Wel opmerkelijk: Leviathan was duidelijk een kritiek op bureaucratie en de overheid die zwicht voor het grote geld in plaats van de belangen van de kleine man. Dit vond ik meer een cultuurkritiek en dus minder duidelijk kritiek op 'het systeem', maar wel op de Russische samenleving.

Imre: Die minister had ook iets gezegd als: 'waarom kun je niet iets maken over normale, aardige personages'?

Ruby: Dat kun je je inderdaad afvragen...

Imre: Happy people have no story.

Sarah: 'Maar ieder ongelukkig gezin is ongelukkig op z'n eigen manier.'

Imre: Kijk, daar komt Tolstoj ook nog even om de hoek kijken. We zitten gelukkig goed in onze Russen.

Loveless is nu te zien met:

Mail

Redactie

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
Lees meer
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen