Vroeger schreef men brieven. Tegenwoordig wordt er alleen nog maar gesmst! Goede vrienden Melle en Elon schrijven elkaar op Hardhoofd wekelijks brieven over zaken die anders alleen in het holst van de nacht op een godverlaten kruispunt in de stad ter sprake komen. Deze week Melle's tweede brief over de besluiteloosheid van een generatie zonder idealen." /> Vroeger schreef men brieven. Tegenwoordig wordt er alleen nog maar gesmst! Goede vrienden Melle en Elon schrijven elkaar op Hardhoofd wekelijks brieven over zaken die anders alleen in het holst van de nacht op een godverlaten kruispunt in de stad ter sprake komen. Deze week Melle's tweede brief over de besluiteloosheid van een generatie zonder idealen." />
Asset 14

Beste Elon II

Dit is de reactie op Elon's brief van vorige week.

Amsterdam 14-10-2009

Lieve Elon,

Ik weet niet goed hoe ik moet reageren op je brief. Het schijnt mij toe dat je een grote hoeveelheid twijfel hebt samengebald in grofweg 1000 woorden. Om die bal te ontwarren en er op te antwoorden is niet eenvoudig. De moeilijkheid is ook, weer, dat ik het op veel punten ontzettend met je eens bent, maar zowel de ondergrond waarop je deze baseert, als de uitkomst die je er aan verbindt, soms betwijfel. Ik zal daarom in eerste instantie dezelfde truc gebruiken die jij in je brief toepast en mijn toevlucht zoeken in de literatuur.

Je schrijft "over een paar maanden studeer ik misschien wel af. En dan neem ik misschien wel een baan. Gelukkig schrijf ik het, want elke keer dat ik het zeg, moet ik al een beetje overgeven. En daarna begint pas het echte klagen." Ik weet dat je het niet gelezen heb, maar ik hoor in deze zin onmiskenbaar de stem van Maarten Koning, de hoofdpersoon in J.J. Voskuils romancyclus Het Bureau. De tweestrijd waar Koning het hele boek mee worstelt is die tussen zijn behoefte om onmaatschappelijk te zijn – niet deel te nemen aan de maatschappij – en het feit dat hij een baan heeft, daar succesvol in is en, het meest verschrikkelijke, carrière maakt en steeds meer geld verdient. Hoewel Het Bureau een meesterlijk boek is, heb ik nooit aan de indruk kunnen ontkomen dat Koning iemand is die zich simpelweg niet kan neerleggen bij het feit dat, om het leven door te komen (oei! wat klinkt dat zwaar), bepaalde dingen onvermijdelijk zijn. Dit is iets wat hem in laatste instantie geen sympathiek persoon maakt, want je krijgt het gevoel dat hij gebukt gaat onder het onvermogen zijn ambities (of non-ambities) waar te maken en zijn idealen te verwezenlijken. Wat het boek echter toch zo aangrijpend maakt, en dat is waarschijnlijk een deel van het succes ervan, is het feit dat dit een gevoel is wat heel veel mensen diep van binnen hebben. En daar zit hem de crux; in modern taalgebruik is Koning wellicht nooit uit zijn 'quarterlifecrisis' geraakt.

Ik doe meestal lacherig over het begrip 'quarterlifecrisis' en het is natuurlijk een modeterm, gemodelleerd naar de al langer in zwang zijnde ‘midlifecrisis’ (het is wachten tot de prepuberteit een 'one-eightscrisis' wordt genoemd), maar het interessante aan dit soort nieuwlichterij is vaak wel dat het de vraag is of het begrip enkel een naam geeft aan iets wat altijd al bestond, maar waaraan nooit veel aandacht aan werd besteed (en dus dingen opklopt) of dat het een reëel probleem benoemt, dat kennelijk nieuw is en dus iets zegt over onze maatschappij.

Jij beweert feitelijk het tweede, aangezien je het over iets hebt waar 'onze generatie' zich druk over maakt. En ik denk inderdaad dat de overdaad aan geld, vrijheid en keuzemogelijkheid ons de twijfel en de besluiteloosheid in kan duwen. Kinderen van babyboomers die wij zijn, hebben wij niets gekend dan de welvaart van de jaren negentig, het 'kan niet op,' en 'niets is te gek.' Dit werkt verlammend; we twijfelen zelfs aan onze idealen, en aan of we die wel hebben en aan wat we er mee moeten. En geloof me, ik weet waar je het over hebt: als ik een tientje zou krijgen voor elke keer dat ik het afgelopen jaar heb gedacht "wat moet ik in godsnaam de rest van mijn leven doen?" dan hoefde ik nu niets meer te doen. Wat dat betreft werkt die hele crisis misschien wel verfrissend: we moeten, en we moeten er voor werken, want het is minder makkelijk dan het was (of zo wordt ons verteld).

Maar net als bij je vorige brief denk ik dat er ook iets meer fundamenteels aan ten grondslag ligt. Maarten Koning/J.J. Voskuil is geen kind van babyboomers, maar was twintig in de jaren 50. En ook Holden Caulfield werd al in 1951 door J.D. Salinger tot leven gewekt. Toen je begon over The Catcher in the Rye kreeg ik onmiddellijk weer het gevoel dat ik had toen ik het las, toen jij mij had bezworen het te lezen. Er was toen geen spoor van ‘quarterlifecrisis,’ ik was nog geen twintig, ik was amper aan het studeren. Maar de leegte van Holden Caufield, de onbestemdheid, de richtingloosheid, waren toen evengoed voelbaar als nu. Je schrijft dat het helemaal nergens naartoe gaat, het allemaal geen drol uitmaakt en dat het ideale moment om in het water te springen nooit komt. Dat is geen twijfel die exclusief is voor onze generatie – het is hooguit twijfel waar wij de tijd hebben om over na te denken, omdat we niet keihard moeten werken voor ons bord met aardappelen – maar, corrigeer me als ik het verkeerd heb, het is fundamentele existentiële twijfel.

In dezelfde vakantie dat ik The Catcher in the Rye las, het was de zomer van 2003, las ik ook Reis naar het Einde van de Nacht van Céline. Dit boek, smerige en woedend als het is, wordt gekenmerkt door dezelfde twijfel, weer enkele decennia eerder ontstaan in de loopgraven van WO I. Hoofdpersoon Bardamu wordt getekend door misantropie en pessimisme, maar het ontroerende aan het boek is dat de eindeloze stroom aan ellende, vuil en scheldpartijen worden verlicht door verstilde momenten van kleine schoonheid, van berusting en liefde. We zijn met zijn allen op weg naar het einde van de nacht. Wat dat einde is, weet ieder van ons; het is de reis waar het om gaat.

Liefs,

Melle

ps. ga werken, werkschuw tuig!

Mail

Melle Kromhout

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen