Kippenvel. Je haren gaan overeind staan en je krijgt van die kleine bultjes op je arm. Maar hoe komt dat in godsnaam? " /> Kippenvel. Je haren gaan overeind staan en je krijgt van die kleine bultjes op je arm. Maar hoe komt dat in godsnaam? " />
Asset 14

Wat was er eerder, de kip of het vel?

Onze huid krijgt in het dagelijks leven veel te verduren. De huid kan volgescholden worden, lijken op een perzik, sinaasappel (en dan bedoelt men niet het frisse en fruitige aspect van deze citrusvrucht) of een olifant, de huid kan inclusief haar verslonden worden en er kan zelfs iemand op zitten. Bovendien kan je lekker in je vel zitten en kan het over been zijn. Een uitermate multifunctioneel orgaan dus, wat betreft zijn functie in ons spreekwoordelijke taalgebruik. Er is echter ook een metafoor die je wel in de werkelijkheid terugvindt: kippenvel. Overigens, waar wij Nederlanders de geplukte kip als metafoor voor dit onbestemde gevoel nemen, hebben de Engelsen en Duitsers de gans uitgekozen, gezien hun termen goose bumps en Gänsehaut.

Het fenomeen kippenvel als gevolg van kou is evolutionair gezien makkelijk te verklaren. Zoogdieren met een dikke vacht zijn er zeer bij gebaat hun haren overeind te zetten teneinde met die isolatielaag hun lichaamswarmte vast te houden. Onze haren proberen dus met hun plotselinge massale resurrectie te voorkomen dat het lichaam nog verder afkoelt. Bij ons relatief haarloze zoogdieren is dit natuurlijk niet heel effectief meer, al wil het tonen van je gerezen armhaar in combinatie met een pruillip er nog wel eens voor zorgen dat je een warme mannenjas om je schouders geslagen krijgt.

Kippenvel als gevolg van angst is met dezelfde vergelijking te verhelderen. Als een dier met een dikke vacht zijn haren overeind zet, maakt dit hem groter en dus afschrikwekkender voor de vijand. Exemplarisch hiervoor zijn het stekelvarken en de kat. Het is echter zeer de vraag of een door jou betrapte een inbreker onder de indruk zal zijn van jouw omhoogstaande armhaartjes. "Zie daar, schooier, haren die zich niets van de zwaartekracht aantrekken! En nu, scheer je weg!"

Kippenvel2

Maar kippenvel is voor de mens meer dan een evolutionair gezien functionele reactie op koude of een bedreigende situatie. Wanneer je een muziekstuk hoort dat je erg mooi vindt of naar een speech van Obama luistert, wil het verschijnsel zich ook wel eens voordoen. Wordt je huid dan bediend door je emotionele waardeoordeel? Wordt je ziel soms zo diep geraakt dat het lichaam daar een uiting aan moet geven?

Je haren verrijzen omdat de kleine spiertjes in je haarzakjes zich aanspannen, en daarmee de haarschacht omhoog trekken – kippenvel wordt ook wel piloerectie genoemd, naar het Latijnse woord voor haar (pilus). Dit is een reflex die aangestuurd wordt door het sympathische zenuwstelsel, een deel van het autonome zenuwstelsel dat actief wordt in ‘fight-or-flight’-situaties. Over dit deel heb je zelf geen controle – probeer maar eens je kippenvel actief om te zetten naar een gladgestreken kuikenshuidje.

Hoewel deze autonome reflexen in eerste instantie hele basale reacties lijken, iets waar alleen het lichaam zich mee bezig houdt, is er in de praktijk ook ruimte voor inmenging van de geest. Er zijn flink wat emoties die onbewust een orgaan-reactie tot gevolg hebben. Denk aan het plotseling naar de wc moeten als je iets spannends gaat doen, vlinders in je buik hebben bij verliefdheid, en het blozen na een gênante actie. Dit zijn allemaal voorbeelden van gevoelens in je hoofd, die er toe leiden dat er in je lichaam ongewild allerlei processen plaatsvinden, zoals het aanspannen van spieren of het verwijden van de bloedvaten.

De reflexen die emotioneel gedreven zijn komen voort uit het limbische systeem. Dit is het deel van je hersens waar primitieve driften als woede, angst en seks hun oorsprong vinden. De emoties uit je hersens worden omgezet naar lichamelijk gevoel en processen in de organen, via zenuwbanen die deze reflex voortbrengen. Kenmerk van deze autonome reflexen is dat hun activiteit tonisch is, dat wil zeggen dat ze langdurig constant gehouden worden, door het continu blijven vuren van de zenuwcellen. Hierdoor houden de lichamelijke gevolgen van emoties ook langer aan - als je eenmaal bloost of kippenvel hebt, duurt het altijd langer dan je lief is voordat dit weer verdwijnt.

Het krijgen van kippenvel dankzij een prachtige zangstem is dus een voorbeeld van hoe sterke basale emoties reflexen in het lichaam veroorzaken. Het hoeft overigens geen bewijs te zijn van immense waardering; wanneer ik luister naar bepaalde blondharige politici gaan mijn haren pas écht overeind staan.

Mail

Brankele Frank

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen