Asset 14

Ouderen voor ouderen

Hard//hoofd staat vandaag in het teken van vergrijzing. Jan peinst over Henk Krol en zijn 50Plus en een oud WRR-rapport. “Het heeft er alle schijn van dat we nogal wat fout hebben gedaan. En dan is Henk Krol misschien nog een lichte straf.”

1)

In een mooi stuk in Vrij Nederland werden afgelopen week vijf jonge intellectuelen geportretteerd. Nu is het altijd fijn wanneer dat woord zonder ironie wordt gebezigd, maar de vijf hadden over het algemeen ook zinnige dingen te melden. Terwijl het gesprek op de maatschappelijke neiging tot kortademigheid kwam, zei NRC-columnist Arjen van Veelen zich een beetje te schamen voor een column die hij schreef over 50Plus leider Henk Krol: “Omdat hij in de peilingen 24 zetels had. Maar in de Kamer heeft hij er maar twee. Absurd eigenlijk dat daar zo’n groot debat over is, en ik daar dan aan meedoe.”

Even was ik geneigd mee te gaan in die nobele zelfkritiek van Van Veelen, er is natuurlijk niets zo stompzinnig als een publiek debat waarvan de richting wordt bepaald door de twijfelachtige rekenmodellen van Maurice de Hond, maar toen dacht ik: nee Arjen, je zat niet fout. Goed, Krol was misschien niet helemaal het juiste onderwerp, maar hetgeen hij belichaamt wel. Het werd een keer tijd dat we het in dit land over het probleem van de grijsaard hebben.

Een statistisch onverantwoord intermezzo vol kromme redeneringen

50Plus heeft nu 2 zetels in de kamer en (op 17 maart) 18 zetels in de onzinnige peiling van Maurice de Hond. Op een Tweede Kamer van 150 zetels is dat respectievelijk 1,3% en 12%. Hoe meer ik erover nadenk, hoe evidenter het is: dat laatste getal geeft, puur gevoelsmatig natuurlijk, de politieke aandacht die demografische ontwikkelingen verdienen veel beter weer. 17% van de bevolking is ouder dan 65. Als politici een tiende van hun tijd zouden hebben besteed aan het oplossen van problemen die voortvloeien uit de vergrijzing, dan waren die problemen er misschien niet meer geweest. Na tien jaar Islamkritiek, Islamkritiekkritiek en dierenbeulenbashen lijkt die 50Plus partij, hoe idioot Jan Nagel en Henk Krol ook mogen zijn, als one-issuepartij een stuk minder misplaatst.

50Plus komt op voor de belangen van ouderen, en hoewel dat an sich natuurlijk nooit een slechte zaak kan zijn, heeft de partij wel heel duidelijk maling aan het idee van een Algemeen Belang. (Trouwens: als sommige oude mensen het zo slecht hebben, waarom dan niet opkomen voor mensen die het slecht hebben?) Hoeveel macht verdient een partij met een onderwijsparagraaf in haar partijprogramma die uit niet veel meer bestaat dan “er komt een lesuur gezond leven over conditie en lichamelijk welzijn o.a. drugs, alcohol, roken, bewegen en voeding” en “er komt een verplicht vak moderne communicatie (internet, tablet e.d.)”. Maar los van dat alles kan 50Plus zijn bestaansrecht wat mij betreft volledig ontlenen aan deze prachtige column die Peter Middendorp schreef over Henk Krols erectiepillen en zijn grenzeloze bereidheid te liegen.

2)

De vergrijzing werd volgens mij al algemeen erkend als probleem in het zure-regentijdperk, toen licht-kalende leraren op mijn basisschool nog echt linnen schoudertasjes met Stop de Bom droegen en het cliché van wollen sokken in sandalen tijdens schooluitjes gewoon op waarheid berustte.

Iedereen weet al een eeuwigheid dat het eraan zat te komen en wat de gevolgen zouden zijn. Hier geen victorie kraaiende Frits Bolkestein 2.0, wiens “I hate to say I told you so” nu al tien jaar onafgebroken uit al zijn politieke poriën lekt, geen Paul Scheffer II die een hele carrière kan teren op één opinieartikel. Nee, die vergrijzing, dat wisten we allemaal al. En hoewel we het er niet echt over wilden hebben, hebben we het toch ook niet echt verzwegen. Geen zorgen voor de dag van morgen, dacht de kiezer. Komt tijd komt raad, dacht de politiek. Niet dus: komt tijd, komt minder zorg.

Ouderen genieten van nutteloosheid en de zon. Foto: Jan Postma.

3)

Een korte zoekactie levert een ruim tweehonderd pagina's tellend WRR-rapport op met de prachtige titel Ouderen voor ouderen, deze maand precies twintig jaar geleden door voorzitter Donner en secretaris Nauta (twee namen in korrelig zwart-wit met die heerlijke geur van 'recente geschiedenis') verzonden aan “de Minister-President Minister van Algemene Zaken De heer drs. R.F.M. Lubbers”.

In de begeleidende brief schreven de auteurs: “In het algemeen geldt dat de keuzen minder pijnlijk zullen zijn naarmate zij vroeger worden gemaakt. De raad meent dat de ouderen van de toekomst zichzelf in ruimere mate zullen moeten onderhouden dan de huidige ouderen, doch dat zij hiertoe in het algemeen ook in staat zullen zijn.”

Onder het kopje 'Draaglast en draagvlak' staat een veelzeggende paragraaf:

“Met alle nadelen die aan de vergrijzing zijn verbonden, is er het voordeel dat zij zich langzaam voltrekt, zich lang tevoren aankondigt en zonder grote schokken verloopt. Tot op zekere hoogte zal de samenleving de gevolgen hiervan wel spontaan kunnen opvangen, zeker zolang de economie groeit en het marktmechanisme zijn werk doet. Echter, juist vanwege de kleine stapjes waarmee het verouderingsproces voortschrijdt, zal de noodzaak van anticipatie op lange-termijnontwikkelingen niet altijd worden gevoeld. Hierdoor kan een neiging ontstaan tot uitstel van beslissingen, met name als deze impopulair zijn, tot een moment waarop zo'n beslissing zich als het ware opdringt en bijna noodzakelijkerwijs ingrijpend moet zijn. […] Het behoort tot de taken van de overheid, hierop zoveel mogelijk te anticiperen, eventueel door 'spontane' aanpassingen te stimuleren of deze in een bepaalde richting te sturen. Accommoderend beleid behoeft dus niet louter afwachtend te zijn.”

Vooral dat “zolang de economie groeit en het marktmechanisme zijn werk doet” doet pijn. We hebben gewacht totdat het marktmechanisme zijn werk een keer niet deed en de economie prompt stopte met groeien – om vervolgens ineens op zelfkastijdende toon te zeggen: aangezien we (lees: kiezer en gekozene) niet wilde luisteren, moeten we (lees: niet-grijsaards) maar voelen. Zoals Marieke Stellinga vorig jaar in de NRC schreef: “De haast rond de wet tekent niet zozeer de daadkracht van de Lente-coalitie maar veeleer het gebrek aan daadkracht van de jaren ervoor. […] Er was […] een immense financiële crisis voor nodig voordat politici het aandurfden de geliefde volksverzekering te versoberen. En zelfs na die crisis van 2008 bleken er nog vier wetsvoorstellen nodig om het politiek eens te worden.” Wanneer je die paragraaf in het WRR-rapport en Stellinga's woorden leest, heeft het er alle schijn van dat we nogal wat fout hebben gedaan. En dan is Henk Krol misschien nog een lichte straf.

4)

In het eerder genoemde stuk in Vrij Nederland zegt de jonge filosofe Simone van Saarloos: “Ook de vergrijzing wordt beschreven als een groot probleem, terwijl juist de nutteloze fasen van het leven gevierd moeten worden.” Hoewel ik het er mee eens ben dat nutteloosheid zo veel mogelijk moet worden gevierd, is dit toch een wat kromme redenering. Eerst dacht ik: het is er eentje in de categorie “kanker is een uitdaging”, maar daarmee zou ik Van Saarloos tekortdoen. Ze heeft een punt: nutteloosheid wordt misschien niet direct als inherent problematisch gezien, maar de waarde ervan wordt zelden onderkend. Maar wat als een probleem wordt gezien is niet dat mensen ouder worden, langer gezond blijven en zodoende langer nutteloos kunnen zijn. Het probleem is juist dat die enorme periode van nutteloosheid van de een, die iedereen van harte is gegund, ten koste van de kansen op nutteloosheid van een ander gaat.

En 50Plus? Als Henk Krol, met al zijn leugens en leugentjes, de stem van de onredelijkheid en eigen-generatie-eerst weet te verenigen kunnen de andere partijen gezamenlijk daartegen oppositie voeren. De vraag is alleen of ze er het lef voor hebben. Ze hebben twintig jaar besluiteloosheid goed te maken, misschien helpt dat.

Mail

Jan Postma Jan Postma (Delft, 1985) is politicoloog, fotograaf, journalist, parttime einzelgänger en meer. Maar, voordat u zich een beeld denkt te kunnen vormen, toch vooral dat laatste.

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen