Asset 14

Wakker schrikken van kunst

TIP: Wakker schrikken van kunst

Een illustratieve verklaring voor de opwarming van de aarde vond ik onlangs bij de filosoof Timothy Morton. Hij zegt dat mensen zombies zijn, en dat we samen een soort superwezen vormen dat de wereld in zijn greep heeft. We drukken het gaspedaal in, laden telefoons op, eten biefstuk. We doen het zonder nadenken, en omdat we het met miljarden tegelijk doen, gaat het mis.

Op een donderdagavond in Amsterdam doe ik er even niet aan mee. In het donker zit ik op een doek, die samen met andere doeken een cirkel vormt op een laag aarde. Ik voel me ontregeld, zoals ik me daar in het publiek van de theatervoorstelling Still Moving van collectief Gaia’s Machine bevind. Op deze manier heb ik nooit in het theater gezeten.

In het midden van de kring, op de donkere grond, rust een kleine spot van zacht licht. Tot mijn verbazing stel ik vast dat de aarde daar zachtjes beweegt. Het geluid van tjilpende vogels, regendruppels en onheilspellende klanken zwelt aan. Er ontstaan scheuren, er brokkelt iets af. Er komt iets krioelend omhoog uit de aarde, dat ik niet meteen herken. Ja, het is een mensenhand, maar het beweegt anders. Eerst gedraagt het zich als een oerwezen, door vreemde poses aan te nemen. Later wordt het bevangen door een houterige worsteling met zichzelf. Wat biologisch was, blijkt nu mechanisch te zijn.

Ik wacht de climax af en vraag mezelf af wat deze zal zijn. Het wordt hoe langer hoe onwaarschijnlijker dat er een heel lichaam uit de aarde zal opstaan. De tijd verstrijkt langzaam, het spel is klein. Het contrast zou te groot zijn. Toch blijf ik nog een tijdje zitten, als de regisseur de gordijnen opzij trekt en de regisseuse opstaat uit de kring. Mijn hoofd is aan het racen: wat heb ik gezien, wat betekent het? De associaties buitelen over elkaar, de één meer vergezocht dan de ander. Zeker is dit: met de eerste mensmachine-achtige die op het toneel verscheen, kreeg ik een blik in een mogelijke toekomst.

Dat woord, ‘mogelijk’, klaart mijn geest. Ik betrapte mezelf er tijdens het kijken herhaaldelijk op dat ik zat te grijnzen. Even was ik wakker geschrokken uit een troebele droom. En dat voelde goed. Natuurlijk ken ik de grimmige toekomstscenario’s, en ben ik er gevoelig voor. Als ik Morton lees, over mensen als zombies die handelen uit automatisme, dan strookt dat met mijn ervaring. Kort na de voorstelling sukkel ik alweer verder, in slaap gesust door de wereld. Het komt allemaal wel goed. Of niet. Maak je vooral niet druk, alleen kan je er toch niets aan doen.

Als we allemaal zo denken, kunnen we inderdaad nergens iets aan doen. Zo worden onze ergste nachtmerries vanzelf werkelijkheid, terwijl ons tenminste één andere aanpak rest. We kunnen van onder naar boven werken. Dat begint onderaan. Laat jezelf af en toe wakker schrikken. Ga naar het theater, doe iets wat buiten de gewraakte comfort zone valt, dwing jezelf na te denken over wat er voor je neus gebeurt.

Ook toe aan ontregelende perspectieven op mens, natuur, techniek en toekomst? Dinsdag 16 oktober organiseert Gaia's Machine een symposium in Het Huis Utrecht.

Beeld: Gaia's Machine | Still Moving (Amsterdam Fringe Festival)

Mail

Ron Vaessen (1987) is wetenschapsjournalist en zint op een debuutnovelle.

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
Lees meer
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen