Je kunt wel vinden dat seks nu eenmaal rommelig is, maar dat betekent niet dat we het daarbij moeten laten zitten, betoogt Naomí Combrink.
Eerder deze maand ondertekenden 100 Franse vrouwen een brief om zich te distantiëren van #metoo. Ook Femke Halsema deed een duit in het zakje. De #metoo-discussie zou zijn doorgeslagen: seks is gewoon “rommelig” en voor alles dat geen échte verkrachting betreft moeten we maar een wat dikkere huid kweken, zo gaat de gedachte. Dat dit een reactionaire reflex met een weinig zinnige fundering is heeft Justine van de Beek al uitstekend uitgelegd. Maar er valt nog redelijk wat te zeggen over de “rommeligheid” van (in dit geval hetero-)seks en waarom consent, of je nou wel of niet vindt dat het met #metoo van doen heeft, een essentieel onderwerp is in deze discussie.
Het verhaal over Aziz Ansari dat een kleine week later verscheen gaat bij uitstek over wat Halsema “rommelige” seks noemt. In het verslag wordt een afspraakje beschreven dat eindigt in het appartement van de Master of None-schrijver en acteur. Vervolgens speelt zich een ingewikkelde interactie af, waarin de jonge vrouw in kwestie, Grace, afwisselend probeert de seksuele handelingen te stoppen of vertragen en erin mee gaat. Volgens het verslag trekt Ansari steeds Grace's handen naar zijn kruis, stopt zijn vingers in haar mond en blijft aandringen, terwijl Grace zijn acties, hoewel ze het wel probeert, niet effectief afweert en aan sommige van zijn verzoeken gehoor geeft. Twitter staat vol met reacties op het verhaal. Sommigen stellen dat Grace's participatie betekent dat we het Ansari niet kunnen verwijten dat hij doorging, dat het in elk geval geen ongewenste intimiteiten of aanranding betreft en dat het verder haar eigen schuld is. Anderen wijzen terecht op de beschreven lichaamstaal, non-verbale hints en verzoeken om het rustiger aan te doen.
Seks met tegenzin en onder druk van een opdringerige man is voor bijna alle vrouwen herkenbaar.
In de online media is het verhaal een groot onderwerp van discussie. Volgens het ene kamp heeft de affaire niets met #metoo van doen, terwijl het andere benadrukt dat het bij uitstek relevant is. Wat je positie ook moge zijn, één ding is heel duidelijk: vrouwen van beide kampen herkennen de door Grace beschreven ervaring: zo'n “bad date”, zoals sommigen het hebben genoemd, is een tot nu toe normaal bevonden deel van (heteroseksuele) seks. En dat is precies waarom deze affaire zo veelzeggend is: seks met tegenzin en onder druk van een opdringerige man is voor bijna alle vrouwen herkenbaar. Hoewel de #metoo-critici dat als onveranderlijk deel van het bestaan lijken te willen verdedigen is er gelukkig een groeiende groep die dit niet meer kan accepteren.
Tot nu toe is voor velen seks waarin mannen pushen en vrouwen een balans proberen te vinden tussen hun onwil en angst voor confrontatie compleet normaal. De niet-happige houding van vrouwen wordt doorgaans gelezen als bescheidenheid, aangezien het patriarchaat ons heeft gezegend met het mooie principe dat nette meisjes de gatekeepers van hun eigen deugdzaamheid dienen te zijn: als ze seks willen zouden ze dit niet vrijelijk moeten uiten. Maar vaak genoeg betreft het niet zozeer valse bescheidenheid, maar onwil, gemaskeerd door een gevoel van verplichting, overrompeling of angst om stennis te schoppen. Daarnaast zorgt de (van kleins af aan aangeleerde) wens aangenaam te zijn in combinatie met bovenstaande factoren er vaak voor dat veel vrouwen in zo’n situatie hard bezig zijn met zichzelf proberen te overtuigen dat ze de seks misschien toch wel willen of kunnen toelaten (zie voor een mooie illustratie van dat proces ook het onlangs verschenen korte verhaal Cat Person). Een interactie waarin vrouwen afhoudend maar uiteindelijk toch welwillend zijn is om deze redenen niet ongewoon, en het geeft veel onoplettende of ongeïnteresseerde mannen de indruk dat de eerdere terughoudende bewegingen deel waren van het spel.
Herhaaldelijk aandringen totdat een vrouw de wilskracht verliest om zich te verzetten is geen model voor goede seks.
Dit soort seks zou helemaal niet normaal of herkenbaar moeten zijn. Het herhaaldelijk aandringen en opnieuw proberen totdat een vrouw wellicht de wilskracht verliest om zich te verzetten is geen model voor goede of menswaardige seks. Waarom zetten #metoo-critici zich zo in om een maatschappelijk debat hierover te voorkomen? Deze mensen lijken niet verder te willen praten over seksuele grenzen en consent en breken een lans voor de status quo. Of het nu #metoo genoemd wordt of “rommelig” (mocht je dat echt nog willen verdedigen), we moeten af van bovenstaande dynamiek, en op naar consensuele, dat wil zeggen door elke partij gewilde, seks.
Er zijn twee argumenten die steeds in de strijd worden gegooid om “rommelige” seks niet te willen veranderen. Allereerst is er het idee dat vrouwen geen slachtofferrol zouden moeten aannemen. Het is de afgelopen maanden duidelijk geworden dat er een scala aan ‘feministen’ klaarstaat om “sterke vrouwen” te vieren en iedereen die haar mannetje niet kan staan te verwijten dat ze het er toch zelf naar heeft gemaakt. Je moet als vrouw volgens deze gedachte gewoon sterk genoeg in je schoenen staan om het allemaal maar af te weren en te overleven. Zou het echter niet een stuk mooier, rechtvaardiger en menswaardiger zijn om een seksueel discours te creëren waarin iedereen, van alle persoonlijkheidstypes en in alle situaties, de ruimte en veiligheid krijgt om te stoppen met seks wanneer hij of zij dat wilt? Zonder een groot drama en zonder dat je er een bulldozerkarakter voor hoeft te hebben? Dit idee is geen naïef idealisme. Dit is iets dat dichterbij komt en steeds vaker plaatsvindt op het moment dat we onze huidige verhalen over seks problematiseren.
Mensen die om consent vragen tijdens seks vinden dat vaak juist heel opwindend.
Het tweede argument van veel #metoo-critici (of mensen die tegen de nieuwe Zweedse wet zijn die aangifte van niet-consensuele seks mogelijk maakt) is dat consent niet sexy zou zijn. Vragen of je iemand mag zoenen is zogenaamd een moodkiller. Naast het feit dat wederzijds seksueel verlangen altijd belangrijker zou moeten zijn dan de (cultureel geconstrueerde perceptie van) mood, klopt de bewering voor velen ook helemaal niet: mensen die actief om consent vragen tijdens seks vinden dat vaak juist heel opwindend. Vervolgens komen de critici vaak met het punt dat sommige vrouwen het fijn vinden om met dominante mannen te vrijen, wat niet te rijmen zou zijn met vragen om toestemming. Maar als er één wereld is die laat zien dat consent en communicatie (door middel van bijvoorbeeld safewords) prima gecombineerd kan worden met spetterende seks, is het wel de BDSM-scene. Een seksuele cultuur van halfslachtige tolerantie niet willen veranderen in een van enthousiaste toestemming is uiteindelijk niet overtuigend te verdedigen.
“Rommelige” seks is niet romantisch, niet sexy, geen nodig risico en dient niet van het #metoo-debat gescheiden te worden. #Metoo stelt ons juist voor het eerst op zo’n grote schaal in staat te denken en praten over onze seksuele grenzen en het hellend vlak waarop ongewenste intimiteiten en niet-consensuele seks zich bevinden. Het gaat in de eerste plaats niet om het aanwijzen van daders, maar om het aanpakken van maatschappelijke structuren die dit soort misstanden op een dagelijkse basis faciliteren. Een van de punten van #metoo is dat we geen cultuur hebben waarin mensen veilig zijn om hun seksuele grenzen aan te geven en van gedachten te veranderen. Het publiekelijk en gezamenlijk kritisch bekijken van deze cultuur is essentieel om uiteindelijk met z’n allen betere seks te hebben. Want zoals afgelopen week ook al werd geschreven: #metoo gaat niet over het beperken van vrije seks, maar over het verbeteren ervan. We moeten veranderen hoe we naar seks kijken, hoe we onze kinderen over seks leren, en kritisch bekijken wat voor verhalen we vertellen en liefhebben. Verandering is pijnlijk, maar dat maakt het niet minder noodzakelijk. Gelukkig staat aan de andere kant van dit werk spectaculaire, enthousiaste en consensuele seks te wachten. Die maakt het ‘t allemaal waard.
Naomí Combrink (@naominarrates) is literatuur- en cultuurwetenschapper, gespecialiseerd in narratieve en kritische theorie. Tegenwoordig houdt ze zich vooral bezig met feministische zaken als emotional labour, representatie en #metoo.
Eline Schipperen is in het dagelijks leven enorm gefascineerd door de mens. Waarom doen we wat we doen? En wat heeft dit voor invloed op de samenleving? Als illustrator verwerkt ze deze fascinaties in haar werk.
