Asset 14

De westerling is geen verlaten karkas

De westerling is geen verlaten karkas

De populaire intellectueel Shoshana Zuboff meent dat de westerse mens door techgiganten wordt uitgeknepen. Een pijnlijke bewering als je beseft wie er echt worden uitgeknepen, vindt Sjors Roeters.

De nieuwe hype onder intellectuelen heet Shoshana Zuboff. Voor sommigen gingen de vergelijkingen met de wereldberoemde journalist en activist Naomi Klein, en de Franse econoom Thomas Piketty nog niet ver genoeg. Nee, zij willen Zuboffs meest recente werk graag vergelijken met dat van Karl Marx. Met haar bejubelde boek The Age of Surveillance Capitalism is Zuboff, hoogleraar aan de Harvard Business School, de intellectuele superster van het moment.

Zuboff stelt dat door de samensmelting van het kapitalisme met Big Tech, wij, internetgebruikers en daarmee dataproducenten, worden uitgebuit. Big Data is de olie van de eenentwintigste eeuw. Databedrijven als Google, Amazon, Facebook, en Talpa persen data uit ons waar wij hard voor gewerkt hebben. Wij zijn de arbeiders van het platformkapitalisme, waarin wij de miljardenwinsten van de surveillancekapitalisten mogelijk maken zonder daar een cent van terug te zien. Wij worden uitgebuit, zoals fabrieksarbeiders tijdens de negentiende eeuw dat werden. Nog meer dan de vuistregel ‘als je er niet voor betaalt, ben je het product’, zijn we niet alleen het product, maar ‘het verlaten karkas’, aldus Zuboff.

Het magistrale onthaal van Zuboff in de intellectuele gemeenschap, in alle prestigieuze publicaties, maakt de gigantische blinde vlek van hen die zichzelf graag beschouwen als het denkende deel van de samenleving pijnlijk duidelijk. De ironie van het feit dat zij de westerling als slachtoffer van ons economisch systeem willen beschouwen, wordt aardig goed gevangen in Zuboffs metafoor van de uitgebuite westerse consument (de vijf procent rijksten van de wereldbevolking) als ‘verlaten karkas.’

Wij betalen doorgaans geen cent voor de diensten die we gebruiken.

Want wat wordt de westerse mens toch uitgebuit, inderdaad. Wat eist de data-arbeid toch een waanzinnig zware tol als na die achturige werkdag (waar we vooral over Facebook en Instagram scrollen, schoongemaakt van schokkende beelden als onthoofdingen en kinderporno door zwaar onderbetaalde arbeiders op de Filipijnen) we nog snel even boodschappen doen bij de Albert Heijn (waar Oost-Europeanen in de distributiecentra worden uitgefoeterd en uitgebuit). Eenmaal thuis bakken we ofwel dat visje (gevangen in Zuidoost-Azië onder omstandigheden van moderne slavernij), ofwel die biefstuk op (van koeien grootgebracht op illegaal ontboste Amazonegrond, waarvoor inheemse gemeenschappen tot op de dag van vandaag worden uitgemoord).

Voordat we Netflix aanzetten op onze tablet of laptop (gemaakt onder erbarmelijke omstandigheden in een Chinese fabriek waar zoveel werknemers van de daken springen dat het bedrijf antizelfmoordnetten moest monteren) bestellen we nog even nieuwe sneakers (geproduceerd in sweat shops in Bangladesh waar mensen voor een zestienurige werkdag minder verdienen dan wij in een kwartier op onze bureaustoel shoppend op Asos, in een comfortabel kantoor, zonder kans op het instorten van het dak met meer dan duizend doden tot gevolg), want die oude sneakers kunnen écht niet meer, ze hebben immers afgelopen zomer iets van vijf of zes (want wie houdt de tel nog bij?) festivals gezien.

Plotsklaps zijn intellectuelen verontwaardigd over uitbuiting – maar dan vooral die van de westerling.

De miljardenwinsten van onlineplatformen komen niet van ons, internetgebruikers; wij betalen doorgaans geen cent voor de diensten die we gebruiken. Het geld komt rechtstreeks van adverteerders. De adverterende bedrijven verdienen dus genoeg geld om niet alleen hun eigen aandeelhouders, maar ook die van techgiganten van riante winsten te voorzien.

De wereldwijd meest gangbare manier om zo veel geld bijeen te harken: de uitbuiting van arbeiders in landen die al eeuwen door het wereldeconomisch systeem gekoloniseerd en uitgebuit worden, zoals de Filippijnen, Bangladesh en Mexico – nu onder de noemer ‘globalisering’. Geheel en al onttrokken aan het zicht van de westerse consument, die zich uitgebuit zou moeten voelen om de data-arbeid die hij verricht met de kliks op zijn smartphone, tablet en laptop.

Voor alle duidelijkheid: ik ben het eens met de kritiek die Zuboff geeft op de techgiganten en het hedendaags kapitalisme. Hoe de mens van alle kanten op slinkse wijze wordt gemanipuleerd en daarmee ons toekomstig handelen meer en meer wordt bepaald door Big Tech. Het moord en brand schreeuwen is waar het scheef gaat lopen: plotsklaps zijn intellectuelen verontwaardigd over uitbuiting – maar dan vooral die van de westerling.

Wat is het voor westerse intellectuelen fijn dat er na eeuwen te hebben voorzien in de rationalisering van de onderwerping van de wereld aan het geweld en de uitbuiting van het kolonialisme (lees: onze “Gouden Eeuw”), nu eindelijk een intellectueel fundament voor de westerling is om in de slachtofferrol te kruipen.



Beeld: O'Reilly Conferences via Flickr.

Mail

Sjors Roeters (1991) kijkt graag Broad City steeds opnieuw, leest graag financieel-economisch nieuws en Svetlana Alexijevitsj, en denkt graag dat alles verbonden is.

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
Lees meer
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen