Illustratie: Elise van Iterson

De concurrentie tussen NRC Handelsblad en de Volkskrant loopt zo hoog op, dat ze steeds meer op elkaar lijken. Tijd voor een fusie?" />

Illustratie: Elise van Iterson

De concurrentie tussen NRC Handelsblad en de Volkskrant loopt zo hoog op, dat ze steeds meer op elkaar lijken. Tijd voor een fusie?" />
Asset 14

final round

Het is hommeles in krantenland. De twee belangrijkste kwaliteitskranten van ons land, NRC Handelsblad en de Volkskrant, maken zich zorgen over hun slinkende invloed en dito inkomsten. Beiden hebben grote veranderingen ondergaan om zich beter in de markt te zetten – de overstap van broadsheet naar compact, nieuwe katernen en nieuwe hoofdredacteuren – maar zijn hierdoor vooral meer op elkaar gaan lijken. Om het tegendeel te bewijzen trekken ze tegen elkaar ten strijde. In de publieke arena – het liefst die van De Wereld Draait Door – vechten ze hun concurrentie uit.

De strijd is begonnen. Hoewel het met de oplagecijfers eigenlijk lang niet slecht gaat, staan de kranten onder druk en zoeken de twee grootste kwaliteitskranten, NRC Handelsblad en de Volkskrant, de concurrentie met elkaar op. De dubbele crisis waarin de journalistiek zich bevindt – inhoudelijk (niemand heeft meer een boodschap aan de traditionele media) en economisch (niemand is bereid ervoor te betalen) – vindt zijn weerslag op de praktijk. Zo worden kranten steeds gewilliger om adverteerders tevreden te stellen. NRC en VK geven daar elk op hun eigen manier uiting aan. Nieuwe katernen als LUX en V zijn op een specifieke, ruim bedeelde doelgroep gericht, wat ze aantrekkelijker maakt voor adverteerders. Daarmee rijst de vraag: wordt iets gepubliceerd uit inhoudelijke of uit marketingstrategische overwegingen? Zo is de lezer volgens nrc.next-hoofdredacteur Rob Wijnberg niet langer de klant, maar het te verkopen product. De lezer wordt verkocht aan de nieuwe klant: de adverteerder.

Tegelijkertijd worden verwoede pogingen gedaan de groepen te prikkelen die de krant links laten liggen. Om nieuwe abonnees te werven worden royale cadeautjes weggegeven. NRC begon deze hype door een iPad aan te bieden bij een 2-jarig abonnement (12.500 nieuwe abonnees opgeleverd). Een actie die ze rond de 4 à 5 miljoen euro gekost heeft die ze over een periode van twee jaar terugverdienen. Eens maar nooit meer, naar verluidt. De Volkskrant kopte terug met een gratis dvd van The American, een boxset van de gebroeders Coen en zelfs een Nespresso apparaat voor nop bij een half jaar abonnement. Iemand heeft hier veel geld verdiend met een onderzoek wat de VK-lezer interessant vindt. De uitkomst: George Clooney.

Illustratie: Elise van Iterson

Een robbertje vechten

Naast de attente extraatjes valt de nieuwe status van de hoofdredacteuren op. Philippe Remarque (VK) en Peter Vandermeersch (NRC) werden binnengehaald als helden en vooral laatstgenoemde is met grote regelmaat bij Matthijs van Nieuwkerk aan tafel te vinden, waar hij maar al te graag de rivaliteit met de grote concurrent aandikt. Navraag op de DWDD-website leert dat de Belg al dertien keer zijn licht heeft mogen laten schijnen bij de talkshow sinds oktober 2010. Zijn voornaamste strategie lijkt: reuring creëren. Hier een Vlaams lesje aandacht trekken in zes praktijkvoorbeelden:

1. Vandermeersch roept dingen die hij later terugtrekt. Zo zou de Volkskrant “onbetrouwbaar” zijn. Vervolgens belooft hij dat niet meer te zeggen, om dat in een latere uitzending te herhalen in een verklaring waarin hij de naam van de concurrent en het zo gevreesde woord nog drie keer bezigt. Tactisch geframed en boodschapsvast noemen ze dat in politiek Den Haag.

2. Zijn eigen onbetrouwbaarheid toonde hij in een gesprek met De Morgen toen hij zei dat hij Sylvia Witteman – echtgenote van Remarque en gerenommeerd columniste – had proberen weg te plukken bij de Volkskrant, maar dat de actie gerechtvaardigd was omdat zij eerder zelf had gesolliciteerd. Een leugen, zo bleek later.

3. In een journalistiek café in Leiden wist Vandermeersch eveneens ophef te veroorzaken door te roepen dat hij plannen heeft om van NRC een ochtendkrant te maken. Op Twitter en op zijn blog nuanceerde hij deze uitspraken.

4. Afgelopen maart kreeg hij het met VK- columnist Grunberg aan de stok. Laatstgenoemde zei dat de website van NRC het nieuws over de situatie in Libië met “een nauwelijks verhulde geilheid” bracht. Vandermeersch ging er tegenin, maar bleek het punt – de presentatie ervan, niet hoe snel en juist de verslaggeving is – compleet te missen.

5. In Het Parool stond hij afgebeeld als ridder te paard die het kasteel van de Volkskrant in brand heeft gestoken. Hoewel hij zei hier niet blij mee te zijn, geeft hij wel toe de prent nabesteld te hebben. De afbeelding hangt nu bij hem thuis op de wc.

6. In september vorig jaar bleek uit een uitgelekte brief al dat Vandermeersch in veel opzichten jaloers is op de Volkskrant Vooral de creatieve presentatie van NRC viel in het niet bij die van de concurrent. Tevens zou NRC te traag zijn.

Vandermeersch heeft het er maar druk mee. Op alle vlakken moet het beter, meer zoals de Volkskrant, maar dan anders. En Philippe Remarque is de lachende derde. Maar hij heeft ook meer tijd: sinds zijn aanstelling als hoofdredacteur was hij slechts vijf keer te vinden bij DWDD.

Het te strakke pak?

Door de concurrentie tussen NRC en de Volkskrant verliezen de kranten steeds meer hun specifieke signatuur. De krant moet toegankelijker worden, is het adagium. Maar wanneer is een kwaliteitskrant toegankelijk en wanneer wordt deze platvloers? Je moet blijkbaar vermaak bieden, je mag niet te veel intellectuele pretenties hebben en – anders dan deze verschuiving zou doen denken – een gekleurde bril is uit den boze. Kortom, de krant wordt een lite versie van zichzelf, opdat niemand meer op de tenen getrapt wordt. Handzaam, overzichtelijk, vermakelijk, snel en hip; dat is de krant van vandaag. Of, zoals Vandermeersch de overstap naar tabloid noemde, de krant “in een strak pak”.

Meer en beter, lijken NRC Handelsblad en de Volkskrant te schreeuwen. Onder druk van een slinkend budget en ontideologisering zijn de twee dagbladen over de jaren steeds meer op elkaar gaan lijken. De publiekelijke ruzie die tussen de twee wordt uitgevochten, lijkt een schouwspel dat dient om de eigen identiteit te versterken. De markt is te klein om de beoogde winst te maken, dus proberen ze zoveel mogelijk abonnees bij elkaar weg te trekken.

Het blijkt echter dat NRC- en Volkskrantabonnees onderling niet vaak switchen. En dus zullen de kranten of hun eigen keurmerk moeten gaan verloochenen, of fuseren. Dat laatste klinkt misschien gek, maar dat valt mee. NRC Handelsblad is immers zelf ook een fusiekrant. Nu nog een naam voor deze nieuwe supermacht. Wat te denken van NRC//VK?

Dit is een gastbijdrage van Haro Kraak.

Mail

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen