De verschoppelingen van de theaterwereld: wat moet je met ze aan?" /> De verschoppelingen van de theaterwereld: wat moet je met ze aan?" />
Asset 14

Recensenten zijn ook mensen

afbeelding kritiek

Het is niet makkelijk om recensent te zijn. In alle sectoren heb je ondankbare beroepen, en in het theater is dat - net als bij veel andere kunstrichtingen - de recensent. De recensenten worden vaak gezien als de tandartsen onder de theatermakers, de notarissen van de kunst, de verschoppelingen te midden van de artistieke elite. Niet te verwarren met de producenten, want in tegenstelling tot de recensenten bestaat voor hen wél de mogelijkheid om veel geld te verdienen.

Het schrijven van een goede recensie is ingewikkelder dan je denkt. Het talent om met een beperkt aantal woorden de geschikte hoeveelheid informatie over te brengen en een eigen handtekening te gebruiken zonder de objectieve blik te verliezen, is maar aan weinigen gegeven. Daarnaast is uitstekende kennis van zaken vereist, en het talent om je aan geen van bovenstaande regels te houden als het je écht aan het hart gaat. Omdat ik theaterwetenschap heb gestudeerd, een studierichting waarin het niet ondenkbaar is dat men kiest voor een loopbaan als recensent, heb ik me vaak moeten verhouden tot dit vreemde ambt. Graag zou ik een paar ervaringen op dat gebied met jullie willen delen.

Zo bezocht ik eens een festival in Maastricht. Daar herkende ik al snel de weelderige haardos van de mij welbekende jonge theaterrecensent Oscar Kocken. Hij werkte voor het festival volgens de methode van Walking Talking. Je zal deze term wellicht niet meteen begrijpen, maar het hield in dat deze schrijver/columnist/presentator/theatermaker - dat heb ik van de website www.oscarkocken.nl - tussen de verschillende voorstellingen wandelde (walking) en na afloop gesprekken met de bezoekers had (talking). Er bleek echter veel onbegrip te zijn over een deze toevoeging aan het programma: de bezoekers waren zich niet bewust van het bestaan, laat staan het belang, van deze nagesprekken. Een treurige zaak.

Mijn volgende ‘ontmoeting’ was met één van de belangrijkste recensenten van het land: Wilfred Takken, recensent voor NRC Handelsblad. Ik werkte voor een toneelgezelschap op de publiciteitsafdeling en moest hem bellen om zijn aanwezigheid bij het toneelstuk Mannetje met de lange lul te verzekeren. Voorafgaand aan het gesprek maakte ik me een beetje zenuwachtig. Wilfred Takken was de recensent waar ik het steevast mee oneens was: alle toneelstukken die ik prachtig vond kraakte hij af, alles wat ik niks vond was voor hem goed theater. Het leek mij dus een zeer onaardige man. Ik schatte hem ongeveer midden vijftig, stug en onaardig, en ik achtte de kans groot dat hij me uit zou lachen. Of erger: dat hij me niet te woord zou willen staan, aangezien ik maar een eenvoudige stagiaire was. Het bleek echter een fris figuur, losjes pratend aan de telefoon. Hij maakte het onvermijdelijke doch komische grapje over piemels. Vervolgens is hij echt gekomen naar het betreffende toneelstuk en heeft een recensie geschreven. De recensie was - naar verwachting - vervelend, maar toch was ik verbaasd. Mijn vooroordeel was ontkracht.

Mijn laatste ontmoeting is ongetwijfeld de meest positieve. Bij een lezing over een toneelstuk naar een tekst van Elfriede Jelinek (een nobelprijswinnares die postmoderne feministische teksten schrijft) was, naast een hoogleraar theaterwetenschap, Marijn van der Jagt uitgenodigd als spreker. Zij is recensent voor onder andere Vrij Nederland. De lezing opende met een tamelijk theoretisch verhaal, waarna menig paar wenkbrauwen in een frons stond en de woorden ‘interessant’ en ‘beeldtaal’ door de zaal gonsden. Toen het tijd was voor Marijn klom een roodharige, hippie-achtige vrouw met een mooi gezicht op het podiumpje. Ze begon uitbundig te vertellen hoe ze met haar dochter onderuitgezakt op de bank steevast naar Gooische Vrouwen keek. Op spitsvondige wijze bracht ze het belang van tv in verband met het analyseren van 'hoge' cultuur. Een onverwacht bruggetje werd geslagen naar het hedendaags feminisme van Linda de Mol, we kregen een geweldig fragment uit de serie te zien en mijn avond was gemaakt.

Nog steeds als ik mensen gewichtig hoor spreken over theater óf als ik voor de zoveelste keer een dvd van Sex and the City aan het kijken ben, denk ik regelmatig aan Marijn van der Jagt en hoe haar praatje dusdanig tot de verbeelding sprak. Het belang van de recensie was hiermee voor mij niet aangetoond, het bestaansrecht van de recensent wel verdedigd.

Voor meer vooroordelen over recensenten en de verdediging daartegen:
Zeiksnor in zaal met vrienden – tien misverstanden over theaterkritiek, door Wilfred Takken (NRC Handelsblad, 8 juli 2005)

Mail

Marjolein

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen