‘Als vrouw kun je niet gewoon zeggen dat je geen kind wilt. Je moet een of ander groot plan of idee hebben wat je in plaats daarvan gaat doen. En je kunt er maar beter voor zorgen dat het iets geweldigs is. En dat je overtuigend kunt uitleggen, zelfs nog vóór het gebeurt, hoe je leven eruit zal zien.’
Ik zit met mijn vriendin D. in het vliegtuig en lees dit aan haar voor. Het komt uit het boek Moederschap van Sheila Heti. Heti – eind dertig en (nog) kinderloos – schrijft over haar aarzelingen rondom het moederschap. Vele vrouwen om haar heen krijgen kinderen, zij vraagt zich af of haar vriend gelijk heeft: is het ouderschap echt zoiets als een ‘akker ploegen’? En zouden kunstenaars zoals zij, die in feite elke dag al hun eigen kunstenaarsakker te ploegen hebben, die ouder-akker links moeten laten liggen? Ouder zijn, zo stelt haar vriend, is de perfecte job: het is enorm moeilijk, maar alleen jíj kunt het doen. Dat is dubbelop, zegt hij, want is kunst maken niet precies zo?
D. en ik zijn op weg naar Edinburgh, we gaan een vriendin opzoeken (een uitstapje dat overigens vast een stuk lastiger was geweest als we baby’s gehad hadden) en we hebben het al de hele reis over moederschap. We zijn beide eind twintig, en zoeken naarstig naar verzekeringen dat het kan, dat het in onze macht ligt. Dat onze relatie er stabiel genoeg voor is, dat onze carrière er stabiel genoeg voor is, dat wij er zelf stabiel genoeg voor zijn. Dat – niet onbelangrijk – het klimaat er in ieder geval waarschijnlijk niet stabiel genoeg voor is.
‘Moet je luisteren,’ zeg ik tegen D. Het vliegtuig is net opgestegen en we kunnen Schiphol in de verte nog zien liggen. ‘Moet je luisteren, hier zegt haar vriend dat je ófwel een groot kunstenaar en een middelmatige ouder kunt zijn, of omgekeerd, maar nooit echt goed in beide, omdat kunst en ouderschap nu eenmaal allebei al je tijd en aandacht opeisen.’
‘Je klinkt bezorgd?’ zegt D. Zij heeft me zelf dit boek aangeraden met het bijschrift dat het geweldig was, dus ik vind dat ze nu een beetje naïef doet. ‘Natuurlijk maak ik me zorgen!’ zeg ik. ‘Ik wil heel graag dichter worden, en schrijver, maar betekent dat dat ik zo’n afwezige don’t-care-moeder word? Ik bedoel, ik ben ook docent, kan ik een goede schrijfster, een goede docent en een goede moeder worden? Mijn onderbroek begint al te lubberen bij de gedachte.’
‘En hiermee wil jij aangeven dat je vindt dat een vrouw alleen een goede moeder is als ze haar werk op een tweede plaats zet, dat een schrijver alleen een goede schrijver is als ze niet ook voor een kind zorgt, en dat je als vrouw je onderbroek absoluut nooit mag laten lubberen? Iduna Iduna, heb jij soms liggen huilen in de schoot van Thierry Baudet? Jij hebt nog veel te leren.’
Een week later lees ik in de Groene Amsterdammer een artikel van Marja Pruis over de combi moederschap en schrijverschap. Ze citeert de Oostenrijkse schrijfster Elfriede Jelinek: ‘Heel af en toe schrijft een vrouw een oeuvre, iets groots, iets gevaarlijks, maar meestal blijft het bij een paar mooie kleine dingetjes.’ Ook Connie Palmens opvatting over kinderen en schrijven passeert: ‘Het is het één of het ander, niet allebei.’
Ik leg het voor aan mijn vriend, die de was staat op te hangen. ‘Ik vind het heel ontmoedigend allemaal,’ zeg ik treurig terwijl ik een natte boxershort uit de wasmand haal. ‘Als Jelinek en Palmen het zeggen, dan moet het waar zijn.’
‘Hee hallo,’ zegt mijn vriend. ‘Wanneer zeiden zij dat? Driehonderd jaar geleden? Kijk om je heen joh! Denk je nou dat moederschap nog steeds alleen iets van moeders is?’
Als de was hangt, stuur ik het artikel door aan D. ‘Misschien kan het toch allebei?’ schrijf ik. ‘Grote, gevaarlijke dingen doen en tegelijkertijd slabbetjes wassen en praten over babyvoeding aan de rand van een winderige speeltuin?’
‘Ik kan niet wachten’, schrijft ze terug.
Iduna Paalman (1991) is Hard//hoofdcolumnist. Haar poëzie en korte verhalen verschenen o.a. in De Gids, Revisor, Het Liegend Konijn en NRC Handelsblad. Ook schrijft ze voor het toneel en werkt ze als docent. In 2016 won ze de Grote Lowlands Schrijfwedstrijd. Bij uitgeverij Querido werkt ze aan haar poëziedebuut. // iduna@hardhoofd.com
Daphne Prochowski is een illustrator uit Groningen. Haar werk is te omschrijven als kleurrijk en verhalend.
