Frankrijk deporteert Roma, maar het kan ons niets schelen." /> Frankrijk deporteert Roma, maar het kan ons niets schelen." />
Asset 14

Roma-haat verenigt Europa

De Franse president Sarkozy heeft besloten om Roma-kampen te ontruimen en de bewoners naar Roemenië te sturen. De internationale reacties zijn lauw of zelfs instemmend. Dit komt door de hardnekkige vooroordelen die de Roma omringen en met deze openlijke discriminatie laat Europa zich van haar slechtste kant zien.

De afgelopen week werd Europa opgeschrikt door het nieuws dat Frankrijk 700 Roma uit wil zetten naar Roemenië, nadat de afgelopen weken zo'n 300 illegale kampen zijn ontruimd. De 'repatrianten' krijgen een vliegticket en 300 euro startkapitaal per volwassene mee (100 euro per kind). De reacties zijn op zijn zachtst gezegd lauw te noemen. De Europese Commissie houdt de zaak 'aandachtig' in de gaten. De Roemeense regering waarschuwt voor xenofobie en racisme (maar zwijgt over het geïnstitutionaliseerde racisme tegen Roma in eigen land, een belangrijke reden waarom zoveel Roma überhaupt hun heil elders zoeken). Bij de andere Europese regeringen is dat niet anders. Ze houden zich stuk voor stuk op de vlakte. Onze eigen demissionaire minister van Buitenlandse Zaken, normaal gesproken er als de kippen bij om andere landen over discriminatie en schending van mensenrechten op de vingers te tikken, heeft de onderhandelingstafel er nog niet voor verlaten.

De desinteresse lijkt te duiden op een stilzwijgend instemmen. Wie geeft er in Europa nog om dit zigeunervolk? Italië, Denemarken, Zweden en Duitsland zijn allemaal zelf bezig op grotere en kleinere schaal Roma uit te zetten. In Italië worden zelfs van alle Roma vingerafdrukken afgenomen, zodat ze gemakkelijker op te sporen zijn. De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken heeft de Fransen luidkeels geprezen en verkondigt de 'illegale criminele EU-burgers' nóg harder aan te pakken. Duitsland is momenteel bezig 12.000 Roma, waarvan zo'n 6.000 kinderen en jongeren die in Duitsland zijn geboren en opgegroeid, terug naar Kosovo te sturen, onder het mom van slechte integratie. Of kijk eens naar nieuwe lidstaten als Tsjechië, Slowakije en Hongarije, stuk voor stuk landen waar Roma consequent van overheidswege gediscrimineerd en gemarginaliseerd worden. In Hongarije zijn sinds 2008 ten minste negen Roma vermoord, vermoedelijk door extremisten, en in Slowakije zetten mensen een muur om hun dorp om de Roma buiten te houden.

Ook de Nederlandse kranten houden zich op de vlakte. Zowel het NRC Handelsblad als De Volkskrant wijdden er een redactioneel commentaar aan, maar in beide gevallen spreken de kranten eerder hun zorg uit over wat Sarkozy nog meer in het vooruitzicht heeft gesteld – namelijk de hardere aanpak van allochtone criminelen, met als zwaarste maatregel het afpakken van hun Franse paspoort – dan dat het racistisch karakter van de Roma-deportaties aan de kaak wordt gesteld. Wettelijk gezien staat Frankrijk namelijk in haar recht. Vóór de toetreding van Roemenië en Bulgarije in de EU heeft Frankrijk een wet aangenomen die bepaalt dat EU-burgers uit deze landen na 3 maanden een verblijfsvergunning moeten hebben, of anders worden uitgezet. Dat deze maatregel welhaast ontworpen lijkt om Roma legitiem het land uit te kunnen zetten, wordt nergens aangestipt.

Een slechte reputatie

Waar je ook komt in Europa, overal hebben Roma een slechte naam. Ze worden geassocieerd met criminaliteit en overlast, met bedelarij en kinderprostitutie, of het nu terecht is of niet. De grootste minderheid van Europa (circa 11 miljoen mensen) wordt in elke Europese staat gezien als de paria van de samenleving. Of het nu in Oost-Europese landen als Hongarije, Tsjechië, Slowakije of Roemenië, of in West-Europese staten is, overal worden ze bejegend met achterdocht en haat, en in vele gevallen met geïnstitutionaliseerde discriminatie. Ook het Nederlandse publiek lijkt zich in de meerderheid te scharen achter het idee dat Roma per definitie parasieten zijn en de discriminatie aan zichzelf te danken hebben. Een selectie uit de recente commentaren van reageerders:

“"Nare Maatregel"? Als je een konijn van je buren in je tuin vind breng je die toch ook terug, anders heb je er straks 100.” (Spitsnieuws)

“Ik heb vroeger ook de zigeuner 'cultuur' van dichtbij kunnen leren kennen. Ik kan zonder meer stellen dat er in de hele wereld geen etnische groep bestaat die zo drastisch asociaal en parasitair is; ook geen enkele die zo moeilijk te integreren valt in enige beschaving.” (NRC)

“Roma en Sinti worden wereldwijd uitgekotst en dat komt niet omdat de wereld zo slecht is. Dan blijft er maar 1 oorzaak over...” (De Volkskrant)

De reacties lijken symptomatisch voor een politiek klimaat waarin harde, openlijk racistische uitspraken (ook buiten het berucht ongenuanceerde internet) steeds vaker de kop op steken. Het is schrikbarend om te zien hoe weinig feitelijke kennis er over de Roma bestaat en hoeveel van de meningen over deze mensen gebaseerd zijn op (negatieve) onderbuikgevoelens. Vooroordelen over een complete bevolkingsgroep worden, zodra ze maar lang genoeg bestaan en wijd genoeg verspreid zijn, als feitelijke waarheid geaccepteerd. Waar rook is, is vuur. Toch?

Lessen uit het verleden

Wanneer je mensen erop wijst hoe dit in het verleden heeft uitgepakt, reageren ze hoogst verontwaardigd. De Franse minister van Buitenlandse Zaken noemde een vergelijking met de deportaties van Roma in de Tweede Wereldoorlog 'onnodig grievend'. Want, zo beargumenteerde hij, het betreft hier een uitzetting van criminelen en die mag je niet met de genocide op een bevolkingsgroep vergelijken. Dat de nazi's in de jaren dertig en veertig dezelfde argumentatie hanteerden bij het vervolgen van Roma (naast de Joden de enige andere bevolkingsgroep waarvan de leden tijdens WOII structureel vermoord werden), daar wordt aan voorbij gegaan. Ook hoor je niemand over het feit dat na de oorlog decennialang de “Roma-holocaust” (bekend als Porajmos) met dezelfde argumenten ontkend werd, nota bene tot aan Joodse Holocaust-academici als Yeduha Bauer aan toe. De Roma worden sinds 1945, in tegenstelling tot de Joden, nog altijd systematisch achtergesteld en gediscrimineerd en weggezet als criminelen en asocialen die zich weigeren aan te passen. Op dit punt heeft Europa niets geleerd.


In 2008 verdronken twee Roma-meisjes in de zee bij Napels. De ambulance liet drie uur op zich wachten, dus werden er kleden over de lichamen gelegd zodat de badgasten ongestoord verder konden zonnen.

Ze hebben het allemaal aan zichzelf te danken. Het feit dat ze in Roemenië systematisch naar scholen voor verstandelijk gehandicapten worden gestuurd, dat ze in Hongarije en Tsjechië vermoord worden zonder dat de politie er een zaak van maakt, dat Slowakije als het moet gewoon een hek om ze heen zet, het is hun eigen schuld. Ze hebben het ook aan zichzelf te danken dat ze overal met de nek worden aangekeken, daardoor moeilijker aan een baan komen en zo wel gedoemd worden tot de sociale onderklasse.

Ik weet, het is in het huidige politieke klimaat niet sexy, maar is er dan niemand zo weldenkend om er bij stil te staan waarom 'ze' (alsof de ene Roma de andere is) zich zo moeilijk aanpassen? Zou dat wellicht te maken kunnen hebben met de discriminatie en haat die hen belemmert om een baan te vinden? Een goede opleiding? Een kans op een bestaan boven de absolute onderlaag van de samenleving? Dat het misschien hard nodig is dat lidstaten gaan investeren en samen gaan werken om de positie van de Roma in heel Europa te verbeteren?

Nee, natuurlijk niet. Daar win je geen stemmen mee. Dan zouden we collectief naar onszelf moeten gaan kijken. Dan moeten we onze vooroordelen, en de menselijke behoefte aan een maatschappelijke zondebok opgeven. Dan moeten we erkennen dat de collectieve afkeer van Roma misschien toch eigenlijk wel gewoon racisme is. En voor racist uitgemaakt te worden, dat is pas erg. Iemand een racist noemen lijkt onderhand een grotere zonde dan daadwerkelijk racistisch te handelen.

Dat daardoor de grootste minderheid van Europa speelbal wordt van politici die een afleidingsmanoeuvre nodig hebben, van burgers die hun angsten op de grote boze buitenwereld kwijt moeten, dat lijkt de mensen koud te laten. De oud-president van Tjechië, Vaclav Havel, noemde de omgang met de Roma ooit de lakmoesproef van de sociale samenleving. De Europese samenleving is en masse voor deze proef gezakt. Maar het ergste is misschien wel dat het ons geen moer kan schelen.


Meer weten?

Over de discriminatie van Roma door heel Europa heen:

http://www.errc.org/en-news-and-events-errc-in-the-news.php
http://www.eutopiainstitute.org/index.php?de-eu-nederland-en-de-roma&cid=12
http://edition.cnn.com/2010/WORLD/europe/06/25/roma.prejudice/?hpt=C1&fbid=QpPNv09Ej86#fbid=QznSDJvxPx-&wom=false
http://www.nrc.nl/buitenland/article2339164.ece/Hongarije_bewijs_in_zaak_Roma-moorden

Over de huidige uitzettingen door Frankrijk en de reacties hierop:

http://www.guardian.co.uk/world/2010/aug/19/france-begins-roma-deportations
http://www.guardian.co.uk/commentisfree/libertycentral/2010/aug/18/persecution-roma-must-stop?showallcomments=true#comment-51
http://extra.volkskrant.nl/opinie/artikel/show/id/6419/On-Franse_stap

http://weblogs.nrc.nl/wereld/2010/08/19/omstreden-deportatie-van-roma-begint-in frankrijk/

http://www.spiegel.de/international/europe/0,1518,712701,00.html
http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=52415

Over de uitzettingen van 12.000 Kosovaarse Roma door Duitsland:

http://www.thelocal.de/society/20100819-29267.html
http://www.freitag.de/wochenthema/1030-am-ende-der-verantwortung

Mail

Tirza de Fockert

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen