Een avond van de Erasmus Universiteit over de debattechnieken van Wilders leidde tot Kamervragen over deze 'anti-PVV-cursus'." /> Een avond van de Erasmus Universiteit over de debattechnieken van Wilders leidde tot Kamervragen over deze 'anti-PVV-cursus'." />
Asset 14

De frames van Wilders

De PVV stelde Kamervragen over een debatavond die werd georganiseerd in samenwerking met de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het was een uitstekende demonstratie van de retorische techniek die het onderwerp was van de betreffende avond: framing.

Martin Bosma van de PVV stelde deze week Kamervragen over een vermeende 'anti-PVV-cursus' die aan de Erasmus Universiteit zou zijn gegeven. Het betrof geen college maar een 'Denkcafé' in het cultuur- en debatcentrum Arminius in Rotterdam. Dit wordt maandelijks georganiseerd in samenwerking met Studium Generale, verantwoordelijk voor de buiten-curriculaire intellectuele verdieping van de studenten aan de Erasmus Universiteit. Deze avond wordt niet enkel door studenten, maar door allerlei geïnteresseerden uit de regio bezocht. Dit keer ging het over 'framing en de PVV' en was drukker dan gewoonlijk: Wilders sells. Ik was op deze avond de moderator. Over hoe een debatavondje over framing zelf slachtoffer werd van framing.

Framing

Framing is een nieuwe naam voor een oud fenomeen: een retorische techniek waarvan tegenstanders nooit lijken te winnen in een debat. De Amerikaanse cognitieve linguist George Lakoff gooit hiermee de laatste jaren hoge ogen door zijn analyse van Amerikaanse politiek in zijn boeken Don't think of an Elephant! en The Political Mind. Lakoff is een progressieve Amerikaan die het niet aan kan zien dat zijn politieke idealen altijd het onderspit delven. Zijn boeken zijn dan ook te lezen als handboeken: hoe versla ik de hardnekkige conservatieve retoriek?

Lakoff komt uit de cognitieve wetenschappen en weet framing te verankeren in onze hersenstructuur. Volgens hem gebeurt ál ons denken via frames, via metaforen die niet neutraal zijn maar beladen met emotie. Het grote probleem van progressieve politiek is dat ze verwachten dat kiezers zich laten overtuigen door neutrale, rationele argumenten. Dit noemt hij 'ouderwets verlichtingsdenken'. Conservatieve politiek begrijpt beter hoe het brein werkt, niet neutraal, maar met emotioneel geladen ideeën die via frames aan elkaar hangen. Benoem één onderwerp en je appelleert aan een heel wereldbeeld bij je luisteraars. Dit verklaart waarom mensen vaak stemmen op partijen die niet direct hun eigen belang dienen. Een beroemde uitspraak van Lakoff is dan ook "People do not necessarily vote in their interest. They vote their identity."

Geer Wilders instrueert zijn PVV-fractie.

Politiek geframe

Je kunt framing natuurlijk ook begrijpen zonder de wetenschappelijke basis en je concentreren op de werking en effectiviteit van frames in politiek debat. Dat is wat Hans de Bruijn, hoogleraar bestuurskunde aan de TU Delft, doet in zijn boek Geert Wilders in Debat. In dit boek past hij de ideeën over framing toe op de Nederlandse politieke situatie en laat zien hoe Wilders uitblinkt in deze techniek. De Bruijn was de hoofdgast van de beruchte avond in Arminius

Wilders is erg behendig in het framen van onderwerpen en zijn tegenstanders trappen dan ook vaak in de val door met hem mee te gaan in zijn frames. Dat is een venijnige eigenschap van overtuigende frames: ook wie een bepaald frame probeert te ontkennen, bevestigt het ongewild. Als Wilders roept dat alle Marrokanen straatterroristen zijn en iemand tegenwerpt dat dat niet geldt voor álle Marrokanen, dan bevestig je in ieder geval het bestaan van straatterroristen. Dit geeft mensen het idee dat de persoon die dit onderwerp heeft geagendeerd toch wel ergens een punt moet hebben.

Nog een eigenschap van framing is dat een frame gebruik maakt van emotie (zoals een beladen woord als 'straatterrorist') en concrete gevallen ('Mevrouw Jansen uit Gouda') het altijd wint van een abstract en neutraal frame ('volgens de grondwet moeten we elkaar gelijk behandelen'). Hans de Bruijn legt uit hoe Wilders een concreet incident altijd weet te koppelen aan een achterliggend groter frame; 'de islamisering van Nederland' of 'de elite is de weg kwijt'. Wilders zet het politieke debat zó naar zijn hand dat we enkel nog in zijn terminologie en frame over een onderwerp discussiëren.

Zoals gezegd, één term of woord kan een heel frame triggeren. Een term als 'linkse hobby' bijvoorbeeld verenigt enerzijds dat kunst en cultuur enkel voor mensen van één bepaalde politieke kleur zou zijn en anderzijds dat het slechts een hobby betreft, dus niet een noodzakelijk goed voor een samenleving. De kunst- en cultuursector is hiermee effectiever dan ooit in de verdediging gedwongen. In dit frame is 'subsidie' is niet langer een stimulerend middel van de overheid voor de verrijking van de maatschappij, maar een misbruik van belastinggeld dat door elitaire vriendenclubjes wordt verdeeld om hun eigen politieke ideeën te verspreiden.

Dit laatste frame is precies wat Martin Bosma heeft toegepast in zijn Kamervragen over het Denkcafé in Arminius. Hij wil graag weten waarom de Erasmus Universiteit een anti-PVV-cursus organiseert en waarom linkse mensen een cursus nodig hebben op kosten van de belastingbetaler, vervolgens wil hij dat de overheid de kosten van deze avond mindert op overheidsgeld dat naar de Erasmus Universiteit gaat. Steven de Jong van het NRC Handelsblad concludeerde terecht dat de woordvoerder van de EUR zelf opnieuw in het PVV-frame stapte door te antwoorden dat de avond 'hooguit 300 euro heeft gekost'. Het hoeft namelijk niet ter discussie te staan dat de EUR-studenten buiten hun studie nog wat extra verdieping aanbiedt en het is onwenselijk dat politieke partijen zich met de inhoud van die verdieping gaan bezig houden. Alhoewel de redactie van het Denkcafé (bestaande uit vrijwilligers, ook van buiten de EUR zoals ikzelf) geen politieke agenda heeft, hoeft dat natuurlijk niet te gelden voor onze gasten. Juist een sterke overtuiging in debat is het middel bij uitstek om de geest te scherpen.

Debatavond geframed

Toch namen onze gasten juist deze avond géén politieke stellingname. In het vraaggesprek dat ik met Hans de Bruijn voerde, kwamen ook velen frames van andere partijen zoals Groen Links en D66 aan de orde. Na het vraaggesprek kwam acteur Arjan Kindermans in actie om de theorie te demonstreren in de praktijk. Het publiek mocht met hem als denkbeeldig PVV-politicus in debat en Hans de Bruijn analyseerde na afloop hoe dat debat verliep voor beide partijen. Dat de acteur enkel een PVV-politicus speelde, kan de suggestie wekken dat dit een anti-PVV-cursus was. Toch was dit niet de strekking, het ging erom te laten zien dat de PVV van alle partijen het sterkste zijn debatten weet te framen en dat links dit verleerd lijkt te zijn. Sterker nog, de avond zou opgevat kunnen worden als een groot compliment voor de PVV! Ik citeer de aankondiging van het Denkcafé zoals die in het Algemeen Dagblad stond: "Leer debatteren als Geert Wilders. Krijg inzicht in de alom geroemde debattechnieken van Geert Wilders, woensdagavond 20 oktober..." Een verdiepende avond over framing is interessant voor zowel vóór- als tegenstanders van de PVV.

Maar ik vrees dat ik zelf een fout heb gemaakt met een staaltje 'ouderwets verlichtingsdenken', door de avond in te leiden met de mededeling dat ‘de avond niet gaat over of je vóór of tegen de ideeën van Wilders bent, maar dat we gaan analyseren hoe Wilders framing nu zo effectief in het debat weet in te zetten’. Deze intentie om neutraliteit te waarborgen, om analyse en waardeoordeel te scheiden, verliest volgens Lakoff namelijk altijd van de emotionele argumenten. De PVV bewijst hiermee wederom waar het om gaat bij framen, namelijk niet of de feiten kloppen, of de voorstellen wel haalbaar zijn, maar de emotie waarvan de beleidsvoorstellen en Kamervragen een uitdrukking zijn. In dit geval, een uiting van het verongelijkte gevoel dat de hele 'linkse kerk' met 'linkse hobby's' een complot smeedt tégen de PVV met misbruik van belastinggeld.

Links:
Kamervragen PVV op pvv.nl
Artikel van Steven de Jong op het weblog van de NRC

Eeva Liukku (1983) is een Fins-Vlaamse Rotterdamse die aan de Universiteit van Amsterdam de onderzoeksmaster Wijsbegeerte heeft voltooid. Ze woont in Rotterdam.

Mail

Eeva

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen