De angstaanjagende band The Birthday Party bracht Nick Cave voort, maar het ging eigenlijk om gitarist Roland S. Howard." /> De angstaanjagende band The Birthday Party bracht Nick Cave voort, maar het ging eigenlijk om gitarist Roland S. Howard." />
Asset 14

Zwaardvechter in bange tijden


Roland S. Howard 1959-2009

Geen muziek heeft mij zoveel angst aangejaagd als die van het bizarre clubje rond Nick Cave dat begin jaren ’80 de poppodia onveilig maakte. The Birthday Party noemde het zichzelf sarcastisch. Gelukkig –zou ik bijna zeggen- heb ik ze nooit aan het werk gezien; ik weet niet of ik dat had aan gekund. Ik kende hen alleen van platen en dat was al erg genoeg. The Birthday Party was in die tijd de meest onverantwoordelijke band die de popmuziek rijk was. Hun concerten hadden een geduchte reputatie: vecht- en scheldpartijen met het publiek of afgelastingen wegens overdoses of detentie van bandleden waren aan de orde van de dag. In Duitsland klom iemand uit het publiek het podium op om zich van zijn overtollige urine te ontdoen (en werd er prompt door bassist Tracey Pew weer afgeschopt).

Maar muziek en tekst spanden de kroon. Nick Cave verhaalde van dood, verderf, schuld, boete, seks en dat het liefst allemaal tegelijk. Zijn apocalyptische visioenen reiken hier naar een even metafysisch als persoonlijk niveau die een katholiek opgevoede puber als ik de stuipen op het lijf joeg. Alles wat God verboden heeft wordt hier vervat in een meedogenloze, pompende energie. Wat paste beter in het afscheid van mijn achtergrond als deze slepende, duivelse geluidsbrei die nog hartstochtelijk gemeend leek ook? The Birthday Party was voor mij aantrekkelijk én angstaanjagend.

Muzikaal was The Birthday Party wellicht niet zo ‘vernieuwend’ als sommigen destijds wel wilden denken. Elementaire bluesloopjes -zuigend en trekkend met alle sexuele connotaties die je daarbij kunt bedenken- van Tracey Pews bas bepalen de groove van de meeste nummers. Simpele bluespatronen kwamen van de gitaar van Mick Harvey en daarbovenop het karakteristieke, gruizige gitaargeluid van Rowland S. Howard. De donkere stem van Cave, zwanger van expressie, schreeuwend, hijgend of krakend, vervolmaakte het helse, exorcistische brouwsel. De twee volwaardige platen Prayers on Fire en Junkyard en de ep’s The Bad Seed en Mutiny bevatten hun beste materiaal, waarvan op YouTube veel –vooral live- te zien is. Kijk even naar Junkyard, in 1982 opgenomen voor het VARA tv-programma Göterdämmerung. De VARA werd de dag na de uitzending overladen met boze brieven (!) van kijkers.

Onlangs werd ik herinnerd aan The Birthday Party door het overlijden van gitarist Rowland S. Howard. Hij stierf kort voor de jaarwisseling aan leverkanker. Waar Nick Cave vanaf de jaren ’90 steeds groter commercieel succes behaalde (en inmiddels is uitgegroeid tot een crooner van wereldformaat), moest Howard zich tevreden stellen met een plek aan de zijlijn. Met de bands Crime & the City Solution en These Immortal Souls wist hij aanvankelijk nog internationale aandacht vast te houden, maar vanaf begin jaren ’90 is zijn rol min of meer uitgespeeld.

Toch was het Rowland S. Howard en niet Nick Cave die The Birthday Party haar uiteindelijke sound gaf. Met zijn toetreding tot The Boys Next Door, zoals de band heette tot ergens in 1981, kwamen de invloeden van archaïsche Amerikaanse blues en Europese experimentele bands. De muzikale koers werd geleidelijk omgegooid van weerbarstige doch modieuze pop naar een krijsende en van blues doordesemde sound die later vergelijkbare acts als Scratch Acid zou beïnvloeden. The Birthday Party verwisselde een Bowie-achtige correctheid (ze heetten niet voor niets ‘Boys next Door’) voor een agressieve en van elk relativeringsvermogen gespeende Eredienst van het Kwaad.

En het meest opvallend daarin was de ontwikkeling van het geluid van Rowlands gitaar: snerpend, snijdend, krassend en bovenal ‘electrisch’, alsof de man die het ding speelt permanent onder 220 volt staat. Een sound nauwelijks te onderscheiden van het gekraak en gestotter van een defecte stekker. Rowland S. Howards uiterlijk droeg bij aan het beeld van het beste hulpje van de duivel: broodmager, met ingevallen gezicht en harkend op zijn gitaar als magere Hein die zijn zeis rondzwaait. Een sigaret losjes in zijn mondhoek, instrument ergens op z’n knieën. Een zwaardvechter in bange tijden.

Lang kon het allemaal niet goed gaan. Na de opnames voor Junkyard ging het in een stroomversnelling. De aandacht die de band genereerde werd steeds groter, drugs- en alcoholmisbruik eisten hun tol en maakten dat drummer Phil Calvert de band verliet. Na de opnamen van nog twee ep’s vertrok ook Rowland S. Howard waarna The Birthday Party geleidelijk desintegreerde om een paar jaar later uit de as te herrijzen als Nick Cave & the Bad Seeds. The Birthday Party heeft dan zo’n twee jaar de wereld rondgereisd en voor verwarring en rumoer gezorgd daar waar ze speelden.

De twee laatste ep’s als The Birthday Party tonen de briljante stuiptrekkingen van deze monsterlijke muzikale outfit. De allerlaatste, Mutiny geheten, bevat naar mijn smaak de twee beste nummers van The Birthday Party: Jennifer’s Veil en Mutiny in Heaven. De laatste is een onvervalste gospel en daarmee een voorbode van Cave’s latere werk. Een hallucinerende ‘bad trip’ door de hemel: ‘Fucking wings burst out my back’ en ‘If this is heaven I’m bailin’ out’ gromt Cave die zich niet erg op z’n plek voelt in dit oord. Maar die gruizige gitaarsound, lukraak getimed, tegen het valse af, zorgen voor de context, hét geluid van de hel -zonder twijfel... ‘PUNISHMENT!? REWARD!!!’ Dat ik niet de enige ben die wanneer ik dit hoor anno 2010 door de kamer gaat springen onderwijl blasfemische teksten uitroepend, bewijst –gelukkig- een echtpaar op leeftijd in een heuse singalong The Birthday Party!

Terug naar Rowland S. Howard die nu zelf de hemel heeft opgezocht. Op YouTube is te zien hoe hij de geheimzinnig klinkende gitaarflageoletten van Jennifer’s Veil in de studio mixt. En zien we ineens een vakman aan het werk. Een vakman die exact wist welke sound hij wilde en in alle rust en concentratie het meest desolate gitaargeluid denkbaar produceerde.

De gitaarduivel hebbe zijn ziel...

Geert van Boxtel studeerde ooit muziekwetenschap, werkt nu als dramaturg, houdt van pop, opera en alles ertussen in, vindt van alles van over van alles, schrijft graag en luistert nog liever.

Mail

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen