Asset 14

The Poseidon Adventure

Basje haalt films die te lang ongezien zijn gebleven van de plank. Ditmaal een seventies-rampenfilm. Mierzoete liedjes en het gekrijs van stervende passagiers houden haar wakker.

In een tijd waarin films, boeken en muziek geen houdbaarheidsdatum voorbij hun momentum hebben, kan ik het verzamelen maar niet afleren. Ik ben zo iemand die overvallen kan worden door een onbedwingbare behoefte om een zekere film te zien, of - nog erger - alles van de desbetreffende filmmaker, of - veel erger - ook nog eens alle aanverwante films van alle aanverwante filmmakers. En die plotselinge aanval van filmlust wil nogal eens resulteren in het impulsief bestellen van dvd's - iets wat overigens geenszins betekent dat de dvd's in kwestie ook daadwerkelijk gekeken worden.

Waarom besloot ik op een zeker punt in mijn leven (zo'n beetje) alle rampenfilms uit de jaren zeventig in huis te halen? En waarom bleef die poging steken bij The Towering Inferno, Airport en The Poseidon Adventure? Ik heb geen idee. Ik keek Airport (heerlijk kitschy). Ik keek The Towering Inferno (ijzersterk). Toen verloor ik mijn interesse in het genre. The Poseidon Adventure bleef vooralsnog stof vangen op de stapel 'nog te kijken'.

Zo'n vier jaar na aanschaf wurm ik The Poseidon Adventure - de sticker 'BUDGET DVD!' nog op het hoesje geplakt, half over de titel heen - uit diezelfde stapel, tussen Akira en een Michael Haneke-box vandaan. In het dvd-menuutje gebruik ik een mini-scheepje om de verschillende schijfopties af te gaan. Wanneer ik voor de optie 'speel film' kies, keert het scheepje om: de plot van de film (cruiseschip kapseist door enorme vloedgolf) in een notendop.

De rampenfilm is een terugkerend genre sinds de stomme film, maar viert zijn hoogtijdagen in de jaren zeventig. In 1970 opent Airport dit zogenoemde 'gouden tijdperk', in 1980 sluit Airport-spoof Airplane! (die tijdlozer is gebleken dan het origineel) het af. Daartussen wordt het publiek getrakteerd op films als Earthquake, The Hindenburg, Black Sunday en - het onbetwiste hoogtepunt - The Towering Inferno: een epische en ongemeen spannende actiefilm over de brand in een wolkenkrabber, met Steve McQueen als onbevreesde brandweerman. De jaren tachtig gaan voorbij zonder dat zich noemenswaardige rampen op het witte doek voltrekken. Pas halverwege de jaren negentig keert de rampenfilm in volle glorie terug, met bijvoorbeeld het actiegerichte Twister, romantisch drama Titanic en scifi-variant Independence Day. Juist in de verscheidenheid aan subgenres onderscheidt de nineties disaster film zich van die uit de jaren zeventig.

Het sjabloon van de rampenfilm uit de jaren zeventig is namelijk nogal rigide. De ramp zelf is het hart van de film maar óók de katalysator van verschillende dramatische verhaallijntjes daaromheen. In Airport valt de desbetreffende ramp (iets met een bom en zware sneeuwval) zelfs in het niet bij de gestrande huwelijken en ongewenste zwangerschappen die tegelijkertijd plaatshebben. (De eerste zinnen uit de synopsis van de Nederlandse Wikipedia-pagina zijn veelzeggend: "Een hevige sneeuwstorm teistert een vliegveld en manager Mel Bakersfield heeft moeite om om te gaan met alle stress die het oplevert. Tot overmaat van ramp is zijn vrouw Cindy niet meer gelukkig met hun huwelijk en wil een scheiding.") Ook The Poseidon Adventure kent weliswaar een held (Gene Hackman, die er scruffier uitziet dan ooit), daarnaast volgen we de verhaallijntjes van verschillende andere personages; helden, antihelden, komische en tragische types: het is een constructie die veel weg heeft van een soap.

Zo'n kwartier na de openingtitels van The Poseidon Adventure val ik, na mijn zittende positie voor een liggende te hebben verruild, in slaap. Ik word wakker van een mierzoet, Carpenters-achtig liedje dat door de feestband van de SS Poseidon wordt ingezet. Ik spoel terug, begin opnieuw en val wederom in slaap, om nogmaals door hetzelfde deuntje gewekt te worden. Wéér spoel ik terug, wéér val ik in slaap, maar ditmaal word ik pas wakker wanneer een golf zo hoog als een berg het cruiseschip (letterlijk!) op z'n kop zet.

Het zijn verontrustende beelden om vlak na ontwaken onder ogen te krijgen: een man in smoking houdt zich vast aan een aan de grond genageld tafeltje om uiteindelijk onherroepelijk tegen het glazen plafond te slaan. Door het gebrek aan een dramatische score is gegil het voornaamste geluid dat te horen is. Juist het ontbreken van dergelijke theatrale effecten maakt deze scène - hands down de beste uit de film - zo ijzingwekkend. Binnen no time is het gros van de feestvierende passagiers dood en kan een handjevol overlevenden een potje gaan survivalen.

Scruffy Gene Hackman en een medepassagier survivalen een potje.

Het is deze key scène - oud en nieuw in het hart van een vloedgolf - die deze poor man's Titanic toch de moeite waard maakt. In gedachten koppel ik de beelden aan die van de Costa Concordia, dat logge schip dat machteloos als een gekapseisde schildpad op zijn zij lag: een ramp in slow motion. (Recent werd dat overbekende beeld nog ingezet in La grande bellezza, als symbool voor feestend ten onder gaan.) Minstens zo machteloos is de stoomboot uit Werner Herzogs Fitzcarraldo (1982), die op bevel van een megalomane Ier over een Peruaanse berg wordt gesjord. Het beeld van de witte boot, te midden van de jungle op een berg geplant, is een van de sterkste uit de filmgeschiedenis. Herzog - minstens zo megalomaan als zijn hoofdpersonage - liet deze boot daadwerkelijk de berg optrekken, zoals zo indrukwekkend werd vastgelegd in Les Blanks making of Burden of Dreams (1982).

Met Darren Aronofsky's rampenfilm-meets-bijbelepos Noah wordt het bioscooppubliek wederom door een vloedgolf geteisterd, maar deze eigenzinnige blockbuster staat mijlenver van The Poseidon Adventure en de seventies-rampenfilm. Noah laat zich met zijn obsessieve, in waanzin wegzakkende hoofdpersoon beter matchen met Aronofsky's eigen oeuvre: van de bezeten ballerina uit Black Swan tot de gestoorde geleerden uit zijn debuut Pi. Ook Noach bijt zich namelijk gevaarlijk fanatiek vast in zijn opdracht van God. Waren het bij The Poseidon Adventure de beelden van verwoesting die na de aftiteling overeind bleven, in het geval van Noah is het juist de schepping van de aarde die grote indruk maakt. In een hartverscheurend mooie scène zien we hoe alle leven tot bloei kwam, terwijl Noach via de voice over op verslagen toon het scheppingsverhaal vertelt zoals dat in de bijbel geschreven staat. De ramp die in Noah centraal staat, is namelijk niet de vloedgolf die de mensheid wegvaagt: het is de mens die de aarde stukmaakt.

Mail

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen