Je favoriete films van vroeger blijken vol racisme, seksisme en andere ranzigheid te zitten." /> Je favoriete films van vroeger blijken vol racisme, seksisme en andere ranzigheid te zitten." />
Asset 14

Nieuwe blik op Disneyfilms

Onze ouders groeiden op met de sprookjes van Grimm, Andersen en Moeder de Gans, die wemelden van reuzen die kleine kindjes opaten en meisjes met zwavelstokjes, die niet met een prins trouwden maar doodvroren op straat. De beeldschone, maar extreem naargeestige illustraties zullen niet zelden voor jarenlange nachtmerries hebben gezorgd.

Bij onze generatie, opgegroeid met televisie en Nintendo, zijn de geheimzinnige, griezelige sprookjes van weleer vervangen door Disneyfilms. Films als The Lion King, Sneeuwwitje en Aladdin zijn rotsvast verankerd in ons systeem. Een voorbeeld: Doornroosje is een iconisch sprookje, in 1697 door Charles Perrault opgenomen in zijn Contes de Ma Mère l'Oye (Sprookjes van Moeder de Gans). De schone slaapster was een inspiratie voor veel beroemde kunstenaars en illustratoren, onder wie Gustave Doré, Alexander Zick en Edward Burne-Jones. Maar als wij aan “Doornroosje” denken, zien we meteen de kusscène uit Disney’s Sleeping Beauty (1959) voor ons geestesoog verschijnen.


---------
We moesten allemaal huilen toen de moeder van Bambi werd doodgeschoten door de jagers, elk jongetje was stiekem verliefd op Ariël en we kunnen liedjes als Diep in de Zee, Hakuna Matata en Een Nieuw Begin nog steeds woord voor woord meezingen. Er is niets mis met nostalgie, en dat is wat Disneyfilms voor de meesten van ons zijn. Maar het ligt iets gecompliceerder.

In 2009 kwam The Princess and the Frog uit, de eerste Disneyfilm met een hoofdpersonage van Afrikaans-Amerikaanse komaf. De productie was met veel gedoe tot stand gekomen: de film zou vol zitten met beledigende en achterhaalde stereotyperingen. Zo was de hoofdpersoon Maddie een kamermeisje en de slechterik van het verhaal een voodoo-heksendokter die deed denken aan een Snoop Dogg-achtige pimp. Disney heeft vervolgens enkele details veranderd, waaronder het beroep en de voornaam van het meisje (men vond Maddie teveel lijken op het racistische “Mammy”, waarmee zwarte vrouwen vroeger werden getypeerd). Deze misstappen zijn echter kinderspel vergeleken met het schaamteloze racisme in oudere Disneyfilms: in Jungle Book (1967) is bijvoorbeeld de swingende chimpansee King Louie duidelijk een karikatuur van een zwarte man. En dan zingt hij ook nog tegen Mowgli: “Boy, I want to be like you / An ape like me can be human too”. Wel een lekker nummer, trouwens. In Fantasia komt een zwarte centaur voor, die de hoeven van de andere, blanke, centaurs moet schoonmaken. De voorbeelden zijn legio, en behoorlijk shocking (voor meer racistische Disneyfiguren is hier een lijst te vinden).

Een ander zeer problematisch element bij Disneyfilms, zijn de prinsessen die nog steeds enorm populair zijn en bepaald geen feministische rolmodellen zijn voor jonge meisjes. Sneeuwwitje, Doornroosje en Assepoester doen niets anders dan wachten tot ze gered worden en romantische liedjes kwelen over hun droomprins. Ariël moet letterlijk haar stem opgeven om haar prins te veroveren. Belle (The Beauty and the Beast) valt uiteindelijk toch voor het monsterlijke beest dat haar eerst ontvoerde en gevangen hield. Het is een angstaanjagende gedachte dat talloze kleine meisjes opgroeien met de boodschap: wees mooi en lief en schattig, want alleen dan wordt een prins verliefd op je. De tekenfilms gaan naadloos over in prinsessen-merchandise gericht op jonge meisjes, die later zelfs in een Disney-bruidsjurk kunnen trouwen. Vijftig jaar feminisme down the drain.

Gelukkig is er de laatste jaren veel kritiek op Disney’s prinsessen-franchise. Kunstenares Dina Goldstein maakte in 2009 de fotoserie Fallen Princesses, waarin ze de beroemde Disneyprinsessen in een hedendaagse, deprimerende setting plaatst. Goldstein zag hoe haar eigen dochter op driejarige leeftijd al een fascinatie voor prinsessen ontwikkelde, en kreeg het idee om de perfecte Disney-heldinnen te confronteren met realistische problemen waar vrouwen tegenaan lopen. Zo vinden we Belle onder het mes bij de plastisch chirurg, Jasmine als rebel met geweer tijdens een Midden Oosten-conflict, en Sneeuwwitje met twee baby’s op haar arm en een werkeloze Prins voor de televisie. Het is een simpel, maar effectief idee – en er is nog veel meer te vinden.

-------

Laten we met een kritische blik kijken naar ons Disney-jeugdsentiment, en heel erg dankbaar zijn voor Roald Dahl, Astrid Lindgren en Annie M.G. Schmidt. Want Matilda is een oneindig veel beter rolmodel dan welk hulpeloos prinsesje dan ook.

Mail

Sanne Rispens

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen