Asset 14

Wit is ook een kleur

Re: Wit is ook een kleur

In haar nieuwe film wil Sunny Bergman laten zien dat ook linkse, progressieve mensen zich schuldig maken aan racisme. Een belangwekkend uitgangspunt, maar daarmee is het nog niet meteen een goede film.

Zondag nestel ik me op de bank voor de documentaire van Sunny Bergman, Wit is ook een kleur. Ik ga iets leren over mijn witte privileges en ik heb er zin in. De documentaire begint veelbelovend. Nogal platte, witte mensen zitten op bootjes hun VOC-levensstijl te vieren. Er worden geen conclusies getrokken, dat is aan de kijker.

Daarna mogen we naar een kringgesprek kijken van witte en zwarte mensen die zojuist een stap-naar-voren/stap-naar-achteren-experiment uitvoerden dat duidelijk moet maken wie de meeste privileges kent, en wie de minste. De witte mensen eindigen vooraan, de zwarte mensen achteraan. Indrukwekkend om te zien, vooral de paniekerige blikken van de witte mensen: hoe gaan we ons hieruit lullen? Een man probeert het door te zeggen dat hij het ook weleens moeilijk heeft omdat hij lang is. Een ander door te zeggen dat hij ook niet houdt van veel blauw op straat. Ongemak over wit privilege in beeld gebracht.

Opgevoerd wordt Philomena Essed. Zij is een gerespecteerd hoogleraar Critical Race, Gender and Leadership Studies. Maar bij haar verhaal krijg ik voor het eerst twijfels bij de documentaire. Het lijkt alsof er dusdanig geknipt is in het gesprek met Bergman, dat de beweringen van Essed geen antwoorden zijn op haar vragen. Essed praat niet over haar eigen onderzoek, maar deelt een paar algemeenheden met een ernstig knikkende Bergman ernaast. Haar uitspraken zijn niet één op één toepasbaar op het experiment van zojuist, maar lijken dat wel. Het is een van de weinige wetenschappelijke omkaderingen in de film en had daarom best wat meer om het lijf mogen hebben.

Hierna volgt een gesprek met de ouders van Bergman waarbij Bergman reflecteert op wat haar ouders hun kind hebben verzuimd te leren over witte privileges. Daarna citeert ze zangerig uit het Kinderen-voor-Kinderenlijflied, ´een kind onder de evenaar is meestal maar een bedelaar´. Wat echter sinds 1993 gezongen wordt in het lied is: ´een kind onder de evenaar wordt later vaak een bedelaar´. Ook schrijnend wit paternalisme, maar wel wezenlijk iets anders. De zin zegt namelijk niet dat kinderen onder de evenaar minder zijn dan kinderen erboven, maar dat hun geografische locatie bepaalt of ze wel of niet in armoede opgroeien. Dit verschil maakt uit, want hierna gaan we naar het experiment waarin kinderen met een witte en zwarte pop spelen en denken dat de witte pop slimmer is. Bottom line: wij voeden onze kinderen op om te denken dat zwarte mensen minder zijn. Dat kan misschien zo zijn, maar ik betwijfel of ze dat van Kinderen voor Kinderen hebben geleerd. Dit maakt het niet minder erg, maar er wordt een niet-bestaand verband geïmpliceerd.

Tegen het einde zijn we getuige van een vreemd zelfbedacht experiment. Er komt een Hollandse Held aan bod van wie we moeten aannemen dat hij, zonder dat dit goed wordt toegelicht, een dubieus slavernijverleden heeft. Nu denk ik dat daarvoor betere voorbeelden dan Michiel de Ruyter te verzinnen zijn, maar waarschijnlijk dachten de documentairemakers: goh, hij heeft vast weleens een slaaf op z´n boot gehad, dus hij voldoet. Het portret van De Ruyter wordt rondgesjouwd op een bijeenkomst voor mariniers als een boegbeeld voor ons foute verleden. De Ruyter is de oprichter van het Korps Mariniers; de documentairemakers konden ervan uitgaan dat de mensen op de bijeenkomst zijn portret zouden herkennen en er positief op zouden reageren. Dit gebeurt dus ook. Vervolgens wordt de conclusie getrokken dat mensen niet stilstaan bij het foute verleden van Michiel de Ruyter, nog steeds zonder toelichting op dat foute verleden. Terug naar de studio.

De drijvende gedachte achter de documentaire boeit enorm. Witte mensen leven in een witte bubbel, en denken daardoor dat hoe zij de wereld zien universeel is. Dit leidt tot gevoelens – onbewust of bewust – van superioriteit. Bergman zegt aan het begin van de documentaire dat ze het niet wil hebben over het racisme van Henk en Ingrid, maar over het sluimerende racisme in haar eigen kringen: linkse progressieven. Wat ik jammer vind is dat ze daar juist niet in slaagt. Want de meest spraakmakende beelden zijn die van de witte mensen in de bootjes op de Amstel en in de volks- en vinexwijken, de mariniers, en een mevrouw die op het terras een kop thee drinkt naast een Black Lives Matter-demonstratie en zegt dat ‘alle aandacht altijd naar die zwarten gaat’. Zij reageren allen openhartig en soms racistisch op de vragen van Bergman en dit levert interessante beelden op. Maar ze zijn geen linkse progressieven.

Ik kan helaas niet de hele documentaire puntsgewijs bespreken – misschien dat De Snijtafel zich er eens aan kan zetten. Maar de lovende recensies de volgende dag in de Volkskrant, NRC Handelsblad, Het Parool en HP/De Tijd verbaasden me. Ik vermoed dat veel mensen die zeggen dat de documentaire goed is bedoelen: 'Ik ben het eens met het punt dat Sunny Bergman probeert te maken en ga daarom het belang van deze documentaire onderstrepen’. Daar kan ik me wel iets bij voorstellen, en ik denk ook dat ik het met het punt van de documentaire eens ben. Maar ik denk dat dat punt beter gemaakt had kunnen worden. Het doel schijnt de middelen te heiligen, maar in dit geval had ik graag gezien dat het onderwerp de documentaire kreeg die het verdient.

Afbeelding: still uit Wit is ook een kleur.

Mail

Suzanne Schönbeck is bureauredacteur bij Sdu Uitgevers en eindredacteur bij Hard//hoofd.

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
Lees meer
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen