Afgelopen maand reisde journalist en schrijver Auke Hulst door Amerika. Dit is het land dat hij aantrof: "We zijn tot deze partijen veroordeeld. Dit is Amerika." Vandaag het tweede en laatste deel van zijn verslag vanuit een verdeelde natie.
Onderweg in New Hampshire
Amerikanen beweren graag dat hun overheid onmachtig is, en minder dan ‘de markt’ in staat voorzieningen van niveau te leveren. Hun stemgedrag zorgt vervolgens voor een belastingklimaat dat dat vooroordeel tot waarheid maakt. Jammer alleen dat ook het bedrijfsleven het laat afweten. Al levert Detroit (gered door Obama) natuurlijk wel SUVs die de Derde Wereldwegen enigszins te verdragen maken.
Ik ben aangekomen in New Hampshire, de vrijgevochten staat die opereert onder het adagium ‘Live Free or Die’. Ergens langs de weg wordt de feestelijke opening van Shooters aangekondigd, een grote wapenwinkel, "ook voor al uw machinegeweren!" Gisteren is een meisje neergeschoten, omdat ze in haar Halloweenkostuum werd aangezien voor een stinkdier. En in Milwaukee, Wisconsin heeft vandaag de zoveelste lone wolf zijn magazijn geleegd op het winkelpubliek. Zegsmensen van de NRA mogen dan schuimbekken wanneer ze de naam Obama in de mond nemen, nooit ging het beter met de Amerikaanse vuurwapenindustrie. De president heeft nauwelijks iets gedaan om ze aan banden te leggen. Je kunt met een vijandig Congress maar een paar prioriteiten stellen, en ‘gun control’ was er niet een van. Choose your battles well.
Begin over ‘gun control’ en je krijgt in New Hampshire een tirade over het belang van de jacht en het 2nd Amendment. Als ik het lef had, zou ik aanraden dat heilig verklaarde artikel eens goed te lezen. Het voorzag, in een tijd dat het jonge Amerika nog geen staand leger had om zichzelf te verdedigen, in wapenbezit ten behoeve van milities. Nergens gaat het over een individueel recht wapens te dragen. O ja, en de formulering ‘under God’ is trouwens ook pas in 1954 aan de Pledge of Allegiance toegevoegd.
Het is vast toeval, maar zojuist heeft Michael Bloomberg zijn eigen Super PAC aangekondigd. Ik lees erover in het lokale dagblad, The New Hampshire Union Leader. Bloomberg neemt zich voor kandidaten, van welke partij dan ook, te steunen, zolang ze voor het homohuwelijk zijn en voor gun control. Zou Amerika er eindelijk klaar voor zijn?
Lake Winnipesaukee, New Hampshire
Alles draait dezer dagen om de mysterieuze zwevende kiezer in de Swing States. New Hampshire is zo’n Staat, en dat is te merken. Nergens zag ik meer politieke borden langs de weg dan hier, en nergens waren ze virulenter van toon. "No Bama!" "Save Big Bird!" "Save America, Vote Republican!" Opmerkelijk: er wordt zelfs nog campagne gevoerd voor Ron Paul, de libertair die in New Hampshire relatief veel aanhang heeft.
De kiezer waar niemand het over heeft, is de niet-kiezer. Bijna de helft van de 230 miljoen Amerikanen van kiesgerechtigde leeftijd zal het ook dit keer weer laten afweten – tot tevredenheid van Republikeinen, die baat hebben bij een lage opkomst, en daarom in diverse staten hebben geprobeerd zoveel mogelijk obstakels te creëren voor arme, vaak zwarte kiezers. Ruim een derde van de volwassen Amerikanen heeft zich niet eens als kiezer laten registreren.
"Ik bemoei me niet met hen, en wat mij betreft bemoeien zij zich niet met mij."
Bob Hansen is zo iemand: een grote kerel van eind vijftig, met een grijze paardenstaart, dito baard en een onttakeld gebit. Hij woont in de buurt van Lake Winnipesaukee, maar is meestal op pad met zijn truck. Nog nooit gestemd, nog nooit geregistreerd geweest, zegt hij. "Wat heeft het voor zin? Ze beloven van alles, maar ze hebben allemaal een geheime agenda. Ik bemoei me niet met hen, en wat mij betreft bemoeien zij zich niet met mij."
We zitten te ontbijten aan de toog van een bar in Wolfeboro, officieel Amerika’s oudste toeristendorp. Hansen gebruikt een stuk toast om de laatste vettige smurrie van zijn bord te sponsen.
"Veel Romney-aanhangers, hier", suggereer ik.
Hansen snuift. "Vind je het gek? Hij heeft zijn patserige buitenhuis aan de overkant van het water. Doet alsof het hele meer van hem is. De mensen hier zijn gek met hem, maar dat zijn zelf stuk voor stuk pratende portemonnees."
"Heus niet iedereen ziet hem graag komen", zegt de barkeepster. "Bij het vorige debat liep het hier behoorlijk uit de hand. Romney en Obama werden uitgemaakt voor alles wat je maar bedenken kunt. Ja, ook het ‘N’-woord. Ik heb er iemand uit moeten zetten. Anders werd het knokken. Het volgende debat kijken ze maar lekker thuis."
Ik had verwacht dat in een Swing State als deze de presidentiële debatten op alle schermen te zien zouden zijn. Zeker hier, met een adoptiefzoon als kandidaat. Maar in publieke aangelegenheden staan de zenders op Monday Night Football, de wekelijkse hoogmis van de Amerikaanse sportcultuur. Het laatste debat, over het toch al niet populaire buitenlandse beleid, zal door zeer weinig zwevende kiezers gezien worden. Geringe impact lijkt gegarandeerd.
"Mitt Romney lijkt me een goed mens. We voelen ons goed bij hem."
Uiteindelijk vind ik een café waarin een zijkamertje is ingeruimd voor het debat. Gordijnen moeten het lawaai uit de bar dempen. Het wil niet echt lukken – we krijgen elke touchdown mee.
Barbara en Terry zijn in de zestig en hebben bij afwezigheid al gestemd. "We zeggen niet op wie", zegt Barbara, die lerares is. "We hebben lang in dubio gestaan. Mitt Romney lijkt me een goed mens. We voelen ons goed bij hem."
"Maar we twijfelen over zijn kennis en kunde", zegt Terry. "En vooral over zijn vrienden."
"Obama dus", zeg ik.
Terry legt een vinger op zijn lippen. "Ik zeg niks."
Het is Obama’s sterkste debat tot nu toe. Hij komt daadkrachtig en kundig over. Romney wekt de indruk van een student die een nacht hard lang heeft zitten blokken, maar de kennis niet daadwerkelijk heeft geïnternaliseerd. Net als Nixon lijkt hij opeens niet meer in zijn lichaam te passen.
Na het debat zegt Barbara dat dat is wat haar vooral getroffen heeft. "Ik ben, net als de meeste Amerikanen, niet ontwikkeld genoeg om me een goed beeld van het buitenland en buitenlands beleid te vormen. Ik let op non-verbale communicatie. Romney was niet op zijn gemak. Hij zat ook verder van de camera, terwijl Obama bijna in het beeld kroop. Hij was groter. Dominant."
Terry: "Ik was vooral erg onder de indruk van moderator Bob Schieffer. Zoals hij zijn moeder aanhaalde. Go vote. It makes you feel big and strong. Prachtig."
Go vote. It makes you feel big and strong. Heeft dat gevoel nog een band met de werkelijkheid? Doen de verkiezingen er eigenlijk wel toe?
Wat opvalt zijn de grote thema’s die niet worden besproken. De langjarige koers van het land wordt bepaald door de samenstelling van het Hooggerechtshof. Meerdere hoogbejaarde rechters zullen met pensioen gaan, of zullen overlijden. Worden ze door liberalen of conservatieven vervangen? Dat bepaalt of het desastreuze Citizens United onklaar kan worden gemaakt, en daarmee of de invloed van het grote geld kan worden teruggedrongen. Dat geld is de roze olifant in de kamer: de doodgezwegen kanker van het systeem. Daarnaast heeft de samenstelling van het Hooggerechtshof grote invloed op sociale vraagstukken als homohuwelijk, abortus en vrouwenrechten.
Over vier jaar, wanneer beide partijen met een verse kandidaat komen, zou de GOP haar sterkste troeven kunnen uitspelen.
Dat Hooggerechtshof is mogelijk de enige reden waarom Republikeinen hun eigen kandidaat graag zien winnen. Een verlies zou de partij niet slecht uitkomen. Obama moet verder gaan met rotzooi ruimen. En over vier jaar, wanneer beide partijen met een verse kandidaat komen, zou de GOP haar sterkste troeven kunnen uitspelen. Marco Rubio. Chris Christie. Mannen die nu wijselijk hun kruit droog hebben gehouden.
Aan de andere kant: de tijd dringt voor de Republikeinen. Amerika is in hoog tempo demografisch aan het veranderen. De bange witte man vormt binnenkort geen meerderheid meer. In van oorsprong rode staten zijn de liberalere stedelijke buitenwijken aan het groeien. De partij moet veranderen, wil ze niet obsoleet worden. Tegelijk neemt ruimte voor een derde partij toe. Voor mensen die in het model-Bloomberg passen – economisch conservatief, sociaal progressief.
Maar misschien belangrijker: steeds meer mensen beginnen door te krijgen dat het trickle down, supply side-verhaal dat puissant rijke Republikeinen hebben uitgedragen, heeft geresulteerd in stagnerende reële inkomens voor de Amerikaanse middenklasse, ten gunste van extreme rijkdom aan de bovenkant. Een bovenkant die volgens andere regels leeft, en niet meer toegankelijk lijkt. Amerikanen hebben een hekel aan socialisme. Maar er is iets waar ze een nog grotere hekel aan hebben, en dat is aristocratie.
The White Mountains, Maine
Terwijl ik deze laatste aantekening maak – we schrijven donderdag vijfentwintig oktober – is alles nog mogelijk. Obama en Romney liggen nek-aan-nek in de peilingen, en volgens sommigen dreigt een scenario waarbij beide kandidaten hetzelfde aantal kiesmannen zal halen. Mogelijk wordt de uitkomst niet bepaalt in een Swing State, maar in het vrijwel ontvolkte 2nd Congressional District in Maine, een staat die, nogal ongewoon, haar kiesmannen naar verhouding over kandidaten verdeelt.
Vandaag ben ik dat District binnengereden, een slaperig en bergachtig gebied, ogenschijnlijk ver weg van het verkiezingsgeweld en zich niet bewust van een eventuele sleutelpositie. Net zo min als de partijen, bezeten van Swing States, zich er bewust van lijken. De zon schijnt op vurige herfstbladeren; de dorpjes zijn vrijwel van verkiezingsborden ontdaan. Hoelang nog voor de partijen wakker worden? En hoelang voor ook hier de verschroeide aarde van de moderne Amerikaanse campagne te ruiken valt?
New York, 11 oktober – Bethel, Maine, 25 oktober
-
Dit was het tweede en laatste deel van een reisverslag door de Gespleten Staten van Amerika. Auke Hulst (1975) is journalist, schrijver en muzikant. Onlangs verscheen zijn nieuwe roman Kinderen van het Ruige Land. Op 6 november is hij een van de sprekers tijdens de President’s Night in de Melkweg in Amsterdam.