"Ik bevind me op een overvolle tribune en kan geen kant op. Voor me staat een vrouw. Ze is gevlucht uit Somalië en heeft over twee dagen geen dak meer boven haar hoofd. Voor de man naast haar geldt hetzelfde. Net als voor de dertig anderen op het podium. Ik bevind me in de nieuwste voorstelling van schrijfster en Nobelprijswinnares Elfriede Jelinek en door deze frontale confrontatie met de mensonterende praktijk en regelgeving die ook in mijn naam in Europa bestaan, word ik van ongemak en schaamte steeds dieper in mijn stoel gedrukt.
Jelinek schreef Die Schutzbefohlen (2013) naar aanleiding van vluchtelingenprotesten in haar thuisland Oostenrijk, het is gebaseerd op één van de oudste toneelstukken uit de Europese theatergeschiedenis, De Smekelingen van Aischylos (465 v. Chr.). Het verhaal van het veelstemmig koor is een compositie van citaten uit theaterstukken, immigrantenbrochures, politieke uitspraken en pamfletten en dendert maar door.
“We zijn gekomen maar we zijn hier niet. (…) We hebben geen papieren maar wel papier. Kan ik ze aan u geven?” De vragen stapelen zich op. Ik heb geen antwoord maar ben te laat, vluchten kan niet meer. Niet in de poëzie van de taal, de esthetische ervaring of het idee dat het “maar een kunstwerk” is. Het is niet moralistisch of kitcherig; niet lelijk of mooi; het is onontkoombaar. Als na twee uur het publiek een staande ovatie geeft zit ik nog steeds klem. Mijn verstijfde handen komen niet in beweging. Hoe durf ik te applaudiseren voor een vrouw die straks op straat staat en nu om hulp roept? Hoe durf ik niet te applaudiseren? Klem gezet tussen onrust en nachtrust, bevind ik me dezelfde avond nog achter mijn computer met maar één boodschap: ga kijken, vanavond om acht uur.