Een speciale spoededitie met vier geheven vingers. Over frustratie, cijfers, stokpaardjes en gejuich." /> Een speciale spoededitie met vier geheven vingers. Over frustratie, cijfers, stokpaardjes en gejuich." />
Asset 14

De Breuk

Binnen een uur was het zaterdag zover. Na een 'moeilijke fase' enkele weken terug, was de breuk nu definitief. Vanmiddag bood Rutte aan Beatrix het ontslag van het kabinet aan. Daarom een speciale spoededitie van onze vaste commentaarrubriek.

Illustratie: Joost de Haas

Diepe frustratie

Kamerbreed gedragen

Ik durf het niet met zekerheid te zeggen, maar het zou zomaar kunnen dat zaterdagmorgen gedurende enkele ogenblikken één emotie “kamerbreed werd gedragen”: diepe frustratie. Ik stel me voor hoe de VVD en CDA-onderhandelaars hun achterban informeerden over het echec vlak voordat de pers, en dus de oppositie, lucht kreeg van het feit dat Wilders met een vermoeid gezicht in een auto stapte en zo de zeven onderhandelingsweken in crisistijd definitief vergeefs verklaarde. (Even een rondje 130 om het hoofd leeg te maken voordat de campagne weer begon?) Heel even was er eenheid in de Nederlandse politiek, iedereen dacht hetzelfde: Dit is slecht voor Nederland. Alleen dacht de helft dat op basis van verouderde informatie.
Emile Roemer en Diederik Samsom waren in hun eerste reactie nog terughoudend, het gênante gejuich tijdens de 'moeilijke fase' lag nog vers in het geheugen. Jolande Sap kon zich niet inhouden: “Dit is goed voor Nederland”, zei ze opgewonden. Ik volgde via Twitter de reacties op de ingelaste journaals. Saps uitspraak werd met onbegrip ontvangen. Goed voor Nederland? Een kabinetscrisis tijdens een economische crisis? Heeft ze niet gezien hoe Frankrijk in een zwart gat werd gezogen toen ze haar AAA-status verloor? Die Sap is niet goed snik, leek de consensus.
En toch, ik kan het me zo goed voorstellen. Toen ik zag hoe Maxime Verhagen met nauwelijks verholen woede tijdens de persconferentie naast een getergde Mark Rutte stond, voelde ik voor het eerst enig begrip voor de man die het CDA wederom naar centrum van de macht, en naar de rand van de afgrond, loodste. Dit is hoe “de andere helft van het land” zich al voelt sinds die even triomfantelijke als misplaatste woorden “een kabinet waar rechts Nederland de vingers bij kan aflikken”. Die afgelikte vinger zat inmiddels op een voor Verhagen ongemakkelijk plaats en, aan zijn verwrongen gezicht te zien, best diep ook. Dat Mark Rutte ook “persoonlijk geraakt” was, wilde ik ineens best geloven. Zelf werd ik de volgende ochtend wat ongemakkelijk van Stef Blok die, ondanks een paar ferme uithalen, geen moment de indruk wekte helemaal klaar te zijn met zijn maatje “Geert”.

Door Jan Postma

Macht van de getallen

Zege van de feiten?

En toen kwamen de cijfers. Het is leuk als je op hoofdlijnen akkoord bent over beleidskeuzes, belangrijker is dat ze geld opleveren. Dat was immers de aanleiding voor het hele onderhandelingscircus; er moest bezuinigd worden om aan de eisen van 'Brussel' te voldoen. En belangrijker dan dat, de overheidsfinanciën moesten op orde om te voorkomen dat volgende generaties worden opgezadeld met een ondraaglijke schuldenlast.
In de notitie ‘Doorrekening Catshuispakket: Hoofdtabellen’ van het CPB staan de economische effecten van het pakket aan beleidsmaatregelen. Zo zou het Nederlandse begrotingstekort onder de 3%-eis van Brussel uitkomen (dat was mooi). Tegelijkertijd zou de koopkracht van de Nederlanders flink dalen en de werkloosheid de komende jaren boven de 6% blijven schommelen. Dat, en de snellere verhoging van de AOW-leeftijd, lijkt teveel van het goede te zijn geweest voor de PVV.
Confronterende cijfers leidden dus tot de val van het kabinet. Dat is opvallend, omdat cijfers de afgelopen jaren telkens multi-interpretabel leken en eenvoudig om te buigen naar een eigen gelijk. Het inspelen op emotie en het inzetten van 'breekpunten' leek beter te werken dan het aandragen van op kennis gestoelde argumenten.
Wordt hiermee het einde van de opmars van 'fact free politics' ingeluid? De onderbuik gelaten voor wat die is? Dat lijkt me sterk. Toch is het goed om te weten dat cijfers nog een rol van betekenis spelen.

Door Manon Korthals

Ongeloofwaardig stokpaardje

Houdgreep van Geert

Echt verrast konden ze niet zijn, Rutte en Verhagen. De fragiele constructie van dit kabinet kon niet tot een andere uitkomst leiden. Politieke betrouwbaarheid komt niet tot stand door de invloed van je gedoogpartner te ontkrachten op momenten dat dit handig blijkt. Door het Polenmeldpunt als niet meer dan een partijstandpunt te typeren, bagatelliseerde Rutte de cruciale rol van de PVV in zijn kabinet. Afgelopen zaterdag bewees Wilders wederom Rutte's ongelijk. Nu definitief. Aan de gedoogconstructie kwam een einde, aan de houdgreep van Geert ook. "Buigen voor de dictaten van Brusselse bureaucraten", dat wilde hij niet.
Wie moesten dat koste wat het kost wel? Wie kregen – niet onterecht – het label 'onverantwoordelijk' opgespeld? De Grieken. Nu valt ons hetzelfde lot ten deel. Met verkiezingen na Prinsjesdag betekent het vallen van het kabinet ook een afscheid van een gedegen begroting voor het volgend jaar. Het pakket dat het begrotingstekort fors moest terugdringen zal na zaterdag de conceptfase niet ontstijgen.
Hypocriet want Grieks onverantwoordelijk, vindt Verhofstadt. Ongeloofwaardig is het ook, omdat Wilders het AOW-stokpaardje dat hij na de vorige verkiezingen binnen een dag op stal parkeerde, nu weer met volle overtuiging berijdt. De AOW blijkt niet meer te zijn dan een handigheidje waarmee een kabinet wordt gemaakt of gebroken.
Inmiddels vliegen de speculaties en waarschuwingen je om de oren. Wat de nieuwe koers moet worden, kan niemand met zekerheid zeggen. Maar dat onze staatsschuld flink zal oplopen, het rentepercentage zal worden verhoogd en dat onze rol als financiële draagkracht in Europa zal verkleinen, ligt in de directe lijn der verwachtingen. Dat betekent hogere lasten voor iedereen, met als saillant detail de afwezigheid van een 'werkbaar' kabinet, dat in staat is ons op korte termijn uit dit zich vergrotende gat te helpen.

Door Esther Wertwijn

Te vroeg juichen

Over de zoveelste val

“Yes, verkiezingen!” Zo kon je de stemming in mijn news feed op Facebook afgelopen zaterdag ongeveer samenvatten. Mijn vrienden buitelden over elkaar heen met hun gejuich over de zoveelste val van een kabinet.
De afgelopen tien jaar (sinds Balkenende I) hielden de Nederlandse kabinetten het gemiddeld 18 maanden vol – net iets langer dan een iPhone. Dat is zeer zorgelijk. Ons meerpartijenstelsel draagt een corrigerende werking in zich: de benodigde coalities en daartoe behorende compromissen voorkomen dat extreme denkbeelden ooit regeringsbeleid kunnen worden. Maar de kiezer heeft genoeg van deze softe, in achterkamertjes bekokstoofde middenpolitiek en straft de gematigde partijen al een decennium lang genadeloos af. Wat overblijft is een enorm verdeeld electoraat, een bijna onwerkbare situatie, waarbinnen extreme ideeën via de symboolpolitiek toch hun weg naar de politieke mainstream hebben gevonden.
In Amerika heeft een uitgebluste Obama zijn strijd tegen deze polarisatie inmiddels gestaakt (zoals ik vorige week schreef), en in ons eigen land kreeg de verbinder Job ‘Yes we’ Cohen geen poot aan de grond van het Binnenhof. Er lijkt geen antwoord op de enorme kloof tussen A- en B-zeggers (in Nederland vergezeld door C-, D- en Z-zeggers). Niemand doet een stap naar het midden; sterker nog, iedereen loopt achteruit, met een blik vol achterdocht gericht op de anderen. Waarom zou je juichen over deze teloorgang van onze democratische beginselen?
Het is bovendien waarschijnlijk dat de meer zakelijke, harde toon van de rechtse politiek binnen dit klimaat zal zegevieren. In de Amerikaanse politiek is rechts verder naar rechts opgeschoven, terwijl links gematigd links is gebleven. Bij de PvdA is de genuanceerde Cohen vervangen door de humorloze straatcoach Diederik Samsom en Alexander Pechtold zet bij D66 alles op alles om niet met ‘links’ geassocieerd te worden. Blijft over voor de linkse stemmer: Jolande ‘Stekkerdoos in Kunduz’ Sap en de Mao-populisten van de SP.
Dit kabinet was gevaarlijk. Maar wat komt ervoor in de plaats? Kan ons politieke systeem überhaupt nog functioneren? Ik wacht nog even met juichen.

Door Rutger Lemm

Mail

Redactie

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen