Asset 14

Geschiedenis in ontwikkeling

History In Progress Uganda is in 2011 geïnitieerd door de Nederlandse fotografe Andrea Stultiens en kunstenaar Rumanzi Canon, die in Oeganda woont en werkt. HIPUganda verzamelt en publiceert foto’s uit (privé)collecties en archieven in en over Oeganda. Aan de hand van foto’s maakt HIPUganda het mogelijk voor zijn publiek om zich tot de geschiedenis van Oeganda te verhouden, om erover na te denken en erop te reageren.

De Ebinanyi boeken zijn voortgekomen uit HIPUganda. Op Hard//hoofd is Ebifananyi 1, The Photographer, Deo Kyakulagiradat te zien. Elk Ebifanany boek (het zijn er inmiddels zes) gaat over een specifieke Oegandese fotocollectie. Ebifananyi 1 gaat over Deo Kyakulagira, een Oegandese man die fotograaf is van beroep. In het boek is te zien hoe hij de wereld om zich heen documenteerde, als professioneel fotograaf, maar ook als vader. De in het boek opgenomen verhalen van mensen uit zijn omgeving bieden context aan het werk.

ebifananyi-014
Het project heet History in Progress Uganda. Zou je kunnen uitleggen wat je met deze titel bedoelt?

Ik wil hiermee aangeven dat geschiedenis iets is dat voortdurend wordt herschreven, en dat wij daar met het delen van foto’s mogelijk aan bijdragen.

Wat was de beweegreden voor het verzamelen van al dit beeld? Wilden jullie een onterecht beeld van Oeganda rechtzetten?

Nee, we wilden het beschikbare beeld uitbreiden en meer divers maken. Door dat te doen zou je kunnen zeggen dat we een vermeende eenzijdigheid aan de kaak stellen. Zo hebben David Campbell en Marcus Powers een artikel geschreven, the Scopic Regime of Africa, waarin zij op overtuigende wijze laten zien dat het beeld dat we in het Westen van Afrika hebben voornamelijk een projectie van onze kant is. Ik ben het met hen eens, maar wil een stap verder gaan dan dat zij doen. Zij zien een probleem, maar bekijken het niet van andere kanten. Afrikaanse kanten. Wat nog steeds veel te vaak gebeurt is dat er in Europa (of elders in ‘het Westen’) bekokstoofd wordt wat er moet gebeuren om een verbetering aan te brengen in ‘Afrika’, zonder met Afrikanen zelf in gesprek te zijn daarover. Dat is eigenlijk ook het geval met dit artikel. Ik hoop dat wij met HIPUganda bijdragen aan een genuanceerder beeld van dit stukje van het Afrikaanse continent. Dat is een heel bescheiden en heel ambitieus doel tegelijkertijd. Maar op de een of andere manier werkt het. Als je nu een Google Image Search doet gerelateerd aan een onderwerp in Oeganda, dan is de kans groot dat je beeld tegenkomt dat Rumanzi en ik gedigitaliseerd en beschikbaar gemaakt hebben.

ebifananyi-01168
Het fenomeen dat je aan de kaak wilt stellen, beperkt zich niet tot Oeganda. Waarom heb je ervoor gekozen om je juist in dit land te verdiepen?

Dat ik juist in Oeganda fotografieprojecten ben gaan doen komt voort uit een vriendschap in Nederland. Mijn vroegere buurvrouw wilde zolang ik haar kende naar ‘Afrika’. Toen ze de daad bij het woord voegde ben ik, in 2000 voor het eerst, en vijf jaar later opnieuw, bij haar op bezoek gegaan. De kennismaking met haar wereld leidde tot een fotografieproject. Hierin verkende ik met twee groepen kinderen (één groep in Nederland en één in Oeganda) door middel van fotografie wat voor hen belangrijk was, en hoe hun culturen gepresenteerd worden in nationale musea. Tijdens dit project kwam ik in aanraking met enkele lokale fotocollecties, die ik vervolgens digitaliseerde. Zo is het balletje gaan rollen.

ebifananyi-0110
Hebben jullie een bepaald publiek in gedachten bij het maken van dit project? Is het bijvoorbeeld gericht aan de Oegandese samenleving? Of juist aan de Westerse samenleving?

We hebben voor de verschillende presentatievormen die we gebruiken verschillende soorten publiek in gedachten. We delen de foto’s op Facebook; niet alleen om ze beschikbaar te maken, maar ook om er informatie, herinneringen, associaties en namen aan toe te voegen. Daarom zijn mensen die een directe relatie met de foto’s hebben hier het belangrijkste publiek. Dat zijn met name, maar zeker niet alleen, Oegandezen die zichzelf herkennen in de foto’s, of verhalen kennen over de foto’s. Daarnaast is iedereen welkom die geïnteresseerd is in hoe het Oegandese verleden in foto’s zichtbaar is en kan worden gemaakt.

Bij het maken van de boekjes is het publiek dat ik in gedachte heb diverser. Het is in ieder geval zowel Oegandees als Nederlands, maar eigenlijk gewoon internationaal. In de boekjes verschuift het belang van wat er op de foto’s staat naar het systeem waar de foto’s uit komen, en wat ze kunnen laten zien aan publieken met diverse achtergronden, en ook wat niet. In het geval van tentoonstellingen en andere presentaties is het publiek dat we in gedachten hebben juist weer heel specifiek. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om de mensen die nu verbonden zijn aan een school die te zien is op de foto’s. Of om fotojournalisten in Oeganda. Of om een kunstpubliek in Nederland. De presentatie kan worden aangepast op zowel het publiek, als de ruimte die beschikbaar is voor het tonen van foto’s.

ebifananyi-0135
Eenmaal gepubliceerd, hebben jullie geen controle meer over wat er met de foto’s gebeurt. Dat is ook niet jullie verantwoordelijkheid, schrijven jullie. Zou je hier wat meer over kunnen zeggen? Ligt er bijvoorbeeld een bepaald idee over fotografie aan deze uitspraak ten grondslag?

Je verwijst met deze vraag naar een zin in de omschrijving van HIPUganda op de Facebook-pagina. Het is enerzijds een disclaimer, en anderzijds zegt het iets over onze opvattingen over auteursrecht en het recht op de informatie die het fotografische beeld bevat.

Foto’s die op internet worden gepost, kunnen natuurlijk eenvoudig worden gedownload of door middel van een screenshot ‘eigen worden gemaakt’. Wij gaan zeer zorgvuldig om met het vermelden van bronnen. Die vormen, zo vinden wij, een deel van de betekenis van de foto. De informatie en deelbetekenis van de foto die besloten ligt in de contextinformatie gaat verloren wanneer de bronvermelding mist. Daarnaast maakt de open betekenis van foto’s dat ze kunnen worden gebruikt voor boodschappen waar wij niet achter staan. Dat alles neemt niet weg dat we het delen en beschikbaar maken van foto’s belangrijker achten dan het mogelijk verdwijnen van de context van het beeld, en het feit dat mensen foto’s zich toe-eigenen. We vinden ook dat het recht op het zien van beelden uit een verleden dat maar mondjesmaat gedocumenteerd en beschikbaar is — zeker wanneer je het vergelijkt met bijvoorbeeld het Nederlandse verleden — een recht is dat het auteursrecht overstijgt.

De maker of de eigenaar van de foto zou niet het alleenrecht moeten hebben op het zien en laten zien van foto’s. Foto’s moeten beschikbaar zijn voor een collectief, waarvan op zijn minst de gefotografeerden en de mensen voor wie dat wat op de foto staat relevant is, onderdeel zijn. Natuurlijk willen we foto’s als inkomensbron van fotografen niet ondermijnen, maar we willen wel een activistische rol innemen wanneer het gaat om eenzijdige beeldvorming en proberen bij te dragen aan het diverser maken van die eenzijdige beeldvorming.

ebifananyi-01159
Je werkt veel samen. Wat is de invloed van deze samenwerkingen voor jouw praktijk en het werk dat daaruit voortkomt?

De samenwerkingen ZIJN mijn praktijk. Een jaar of twintig geleden begon ik me te realiseren dat mijn blik zo zijn beperkingen heeft. Sindsdien werk ik eigenlijk altijd met historisch beeld, of met beeld dat op mijn uitnodiging is gemaakt door anderen in aanvulling op, of in plaats van de door mij gemaakte foto’s. Dit helpt me om vragen die ik me stel te kunnen beantwoorden. De verschillende beelden en bronnen staan niet in een hiërarchische verhouding tot elkaar, maar naast elkaar.

ebifananyi-01166
Je geeft ook les. Heeft het lesgeven je relatie tot het medium beïnvloedt?

Het lesgeven, of mijn opvatting daarvan, is een logische bezigheid voor iemand die graag vragen stelt en ze probeert te beantwoorden op een kritische manier. Daarmee bedoel ik dat ik steeds mijn eigen positie bevraag, zowel in het stellen van de vraag als het beantwoorden ervan. Ik zie studenten vaak dingen maken zonder zich vragen te stellen die betrekking hebben op het waarom van wat zij maken. Wat bijvoorbeeld hun positie is in relatie tot hun ontwerpen of hun artistieke werk. Het is de output die telt en het is de docent die (nog steeds te vaak) bepaalt of die output ertoe doet of niet. Deze ervaringen, in combinatie met het werken in een andere cultuur dan waarin ik ben opgegroeid en opgeleid, hebben ertoe geleid dat ik vind dat ik niet mag en kan verdwijnen in of achter het werk dat ik maak. Om concreet te worden betekent dit dat ik op de een of andere manier vaak letterlijk in beeld kom in mijn boekjes en andere presentatievormen. Niet omdat ik zo nodig gezien moet worden, maar omdat mijn betrokkenheid relevant is voor het begrijpen van wat er getoond wordt. We kunnen als fotografen anno 2016 niet meer denken dat we een neutrale partij zijn; dat we slechts dingen doorgeven of in beeld brengen zonder hierop in te grijpen.

ebifananyi-0153
Welke makers bewonder je? En waarom?

Dat zijn, geheel in lijn met het vorige antwoord, makers die goed zijn in het bedenken van gepaste vormen voor dat wat ze willen vertellen, en tegelijkertijd die vormen kunnen bevragen zonder de magie van het verhaal en de vorm om zeep te helpen. Het zijn mensen die dit individueel kunnen of in collectieven, zonder exclusief te worden en ontoegankelijke dingen te maken. Die makers zijn zeldzaam, en tegelijkertijd zijn er verrassend veel van.

 

 

Mail

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen