Illustratie: Elise van Iterson

Het is tijd voor verandering! Revolutie! Weg met het laffe spandoek-activisme!" />

Illustratie: Elise van Iterson

Het is tijd voor verandering! Revolutie! Weg met het laffe spandoek-activisme!" />
Asset 14

Activisme-pussies

In 1983 liepen 550.000 mensen in Amsterdam mee in een protest tegen kernenergie; een ongekend aantal dat opzien baarde in de rest van de wereld. De tijd heeft Nederlands activisme echter geen goed gedaan: de methodes zijn verouderd, het protest heeft plaats gemaakt voor nuance, en voor statements zijn we bang. Kelli heeft er genoeg van! Weg met dat laffe spandoek-activisme!

Op 6 december 1999 liep ik met twintigduizend andere middelbare scholieren door een grijs Den Haag. We staakten school om te demonstreren tegen de pas ingevoerde Tweede Fase, die inhield dat we in veel meer vakken eindexamen moesten doen dan onze voorgangers. De spanning van het spijbelen en de opwinding bij het aanzicht van duizenden leeftijdsgenoten op het Centraal Station waren verdwenen tegen de tijd dat we ons van het Malieveld naar het Binnenhof begaven. Het was koud en de inhoud van meegenomen eierdozen en broodtrommels was in de eerste vijf minuten al tegen willekeurige ruiten gegooid. Ik besloot met mijn vriendinnen te gaan winkelen en slaagde een paar jaar later met vijftien vakken op mijn eindexamenlijst.

Het ontbreekt activisme aan aantrekkingskracht. Dat was mijn ervaring in 1999 en lijkt twaalf jaar later nog veel meer het geval. De middelbare scholier van destijds heeft sindsdien nog maar weinig van zich laten horen. Studenten van nu worden met honderdduizenden gedupeerd door hervormingen in het onderwijs, maar bij een demonstratie op 12 april tegen de geplande langstudeerboete kwamen er slechts een paar honderd man demonstreren in Den Haag. Nederland onderscheidt zich qua opkomst van andere Europese landen, en niet alleen tijdens studentenprotesten. Een paasmars die tegelijk werd gehouden in Almelo en in Gronau, een even grote gemeente aan de andere kant van de Duitse grens, kreeg in het Duitse stadje tienduizend mensen op de voet - in Almelo vijftig. En als we dan toch met veel zijn gaat het er behoorlijk braaf aan toe, zo berichtte deze site al eerder. Bovendien worden gevoelige statements afgehouden, getuige het verbod op een anti-PVV-spandoek tijdens een HTM-demonstratie in april.

Hollanditis

En dat terwijl Nederlanders vroeger bepaald geen activistische pussies waren. In de jaren zestig voerden provo’s een zenuwoorlog rondom het huwelijk van Beatrix en Claus en bestormden bouwvakkers het gebouw van de Telegraaf. In de jaren zeventig verbrandden de Dolle Mina’s hun korsetten en bonden ze openbare mannentoiletten dicht met roze linten. De jaren tachtig waren het decennium van massaprotesten. In 1981 en 1983 demonstreerden er zoveel Nederlanders tegen kernwapens (respectievelijk 400.000 en 550.000 betogers) dat de Amerikaanse historicus Walter Laquer het Europese verzet tegen kruisraketten de bijnaam ‘Hollanditis’ gaf.

Bezetting van een abortuskliniek door de Dolle Mina's

De demonstraties van de jaren tachtig – gekenmerkt door spandoeken, leuzen en liederen – moeten grote impact hebben gehad, want dertig jaar nadat Hollanditis een geuzennaam werd, houdt Nederland nog steeds stug vast aan deze verouderde vorm van activisme. Hedendaagse demonstraties zijn kleiner in omvang, maar groot in aantal. Deze april waren er onder meer spandoek-protesten tegen de voorgenomen langstudeerboete, het uitstellen van een legbatterijverbod, bezuinigingen in het openbaar vervoer, minder vrije tijd voor scholieren en kernenergie. Voor mei is de verwachting dat boze militairen, ziekenhuispersoneel en steunbetuigers van WikiLeaks-verdachte Bradley Manning de straat op gaan.

Ook de creatieve sector is ouderwets in zijn activisme. Met behulp van een reclamebureau maakten BN’ers middels een dure website, televisieprogramma’s en posters ons erop attent dat we op een zaterdag in november om 14.00 uur met zijn allen heel hard zouden gaan schreeuwen voor cultuur. Op de afgesproken tijd stond ik op de Neude in Utrecht. Te midden van winkelend publiek stond een groep mensen met, jawel, spandoeken naar een podium te gluren vanwaar een onhoorbaar amateurkoor uit Zeist een protestlied zong en Joris Linssen van de KRO af en toe riep: "Nederland laat je horen!" Er werd dan een beetje halfslachtig geschreeuwd door het publiek. Om tien over twee ging ik koffiedrinken.

Illustratie: Elise van Iterson

Dutch Design

Nu de creatieve potentie van online techniek zo groot is en voor iedereen bereikbaar, is het onbegrijpelijk dat veel Nederlanders niet beter weten dan de straat op te gaan met een leus. Sociale media worden gebruikt om spandoek-activisme te organiseren, maar niet als platform voor activisme zelf. Terwijl een kleine, ludieke actie dankzij sociale media nu heel snel viral kan gaan en een gigantisch potentieel publiek heeft. Klein is het nieuwe groot, als je mensen op creatieve en originele wijze weet aan te spreken.

Er zijn genoeg kunstenaars die laten zien hoe dat moet. Een befaamd voorbeeld is de levensgrote replica van een Guantanamo Bay-gevangene die guerilla-kunstenaar Banksy in Disneyland neerzette als protest tegen het controversiële gevangenenkamp. Minder bekend, maar even interessant is het werk van Evan Roth. Hij maakte bijvoorbeeld metalen platen met daarin gefreesde teksten als ‘nothing to see here’. Deze platen stopte hij bij vliegreizen in zijn handbagage, waardoor bij de securityscan de tekst verscheen op de monitor van het beveiligingspersoneel. Het project, waarmee de kunstenaar de burger ‘een actieve stem’ wilde geven ‘in het beveiligingstheater’, werd opgepikt door tientallen belangrijke blogs, waaronder die van rapper Kanye West.

In een land met een rijke activistische geschiedenis, dat zich uitvent als cultuureconomie en trots is op zijn kunst en Dutch design, zouden we meer onze creativiteit moeten laten gelden. Een website waar demonstranten zich aanmelden en een poster kunnen downloaden, was er ook al bij de scholierenstaking in 1999, toen ‘downloaden’ nog cursief werd geschreven. Het is tijd dat we de spandoeken laten liggen en activisme aantrekkelijk maken.

Mail

Kelli van der Waals

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen