Illustratie: Joost Stokhof

De samenwerking met andere artiesten moet het publiek duidelijk maken wie ze zijn. " />

Illustratie: Joost Stokhof

De samenwerking met andere artiesten moet het publiek duidelijk maken wie ze zijn. " />
Asset 14

Het verhaal van dEUS

Artiesten vertellen een verhaal. Een oeuvre is meer dan een toevallige verzameling van albums, clips en live optredens. De Belgische band dEUS bestaat al twintig jaar en is zo een goed voorbeeld van een popformatie die een ingewikkeld imago in stand te houden heeft. Sinds hun comeback in 2005 heeft de band voornamelijk door middel van symbolische gastbijdrages een ingewikkeld spel met het verleden gespeeld.

Het gebeurt vaak: muziekbands die een bekende stem laten meezingen op hun nieuwe album. Zo'n backing vocal is echter zelden duidelijk te horen. Van een volwaardige samenwerking of een waar duet is meestal geen sprake. Waarom gebeurt het dan? Dat het enkel om marketing gaat, om meer plaatjes verkopen, is te makkelijk gedacht. Al is het alleen maar omdat commerciële en artistieke motieven in de popmuziek altijd innig verstrengeld zijn.

De laatste drie albums van de Belgische band dEUS leren dat zo’n gastbijdrage vooral de 'startext', het bredere verhaal van de band, bekrachtigt. Cultuurwetenschapper Richard Dyer introduceerde deze sleutelterm in zijn beroemde analyses van filmsterren. Dyer ‘leest’ het gehele spectrum van publieke verschijningen (het werk zelf, het optreden in de pers, de aankleding, de foto’s etc.) en formuleert een of enkele centrale thema’s of kernwaarden. Een geslaagd artiest creëert een coherent beeld voor de buitenwereld. Dat kan een veelzijdig en gelaagd image zijn, zolang die herkenbare kernwaarden maar gewaarborgd blijven. Als gedragingen, beslissingen, uitingen en nieuw werk met die startext corresponderen, worden complexiteiten, veranderingen en zelfs bepaalde tegenstellingen, als logisch geaccepteerd. Het verhaal van de gastbijdrage is daarom vaak belangrijker dan de muzikale bijdrage zelf.

Verandering als startext

dEUS betoont zich op zijn laatste drie platen groot fan van de muzikale cameo. De cameo’s zijn een manier om de onzekere positie te verstevigen en de band nieuw aanzien te verschaffen. Sinds de band in 2005 een herleving kende, twijfelt dEUS tussen twee imago's: moet het karakter uit de jaren negentig behouden en bevestigd worden, of dit oude imago radicaal afgeschud worden om zich een nieuw imago aan te kunnen meten? In de jaren negentig was dEUS een anarchistisch, artistiekerige club outsiders waarvan de bezetting voortdurend wisselde. Intussen is de huidige bezetting een kleine zes á zeven jaar intact en draait de band in toenemende mate om zanger en frontman Tom Barman. De 'arty' experimenteerdrift en autonome zelfverzekerdheid (de bandnaam is veelzeggend) uit de beginjaren staan echter nog altijd centraal in het beeld dat de meeste mensen van de band hebben. Verandering was de kenmerkende constante: elk album klonk anders, de band wisselde om de haverklap van samenstelling, optredens waren of steengoed of beschamend slecht, ruzies en conflicten waren niet van de lucht. Omdat een groot deel van dEUS' reputatie gebaseerd is op deze roerige jaren voor de millenniumwisseling moet de verbinding daarmee voortdurend bevestigd worden: de 'nieuwe' dEUS van de afgelopen zeven jaar moet laten zien dat het wel degelijk dezelfde band is. Puur en alleen de aanwezigheid van Barman volstaat dan niet.

Op het comebackalbum Pocket Revolution uit 2005 werd gekozen voor de meest voor de hand liggende optie: oudgediende en dEUS-lid van het eerste uur Stefen Kamil Carlens werd opgetrommeld om twee tracks achtergrondvocalen te zingen. Dat deze alleen voor de zeer aandachtige luisteraar hoorbaar en herkenbaar zijn, is niet ter zake: de terugkeer van de in 1996 uit de band gestapte bassist legde na vijf jaar afwezigheid de verbintenis met de succesvolle bezetting uit de beginjaren. (Een soortgelijk gebaar maakten ook The Foo Fighters – de band van oud-Nirvana-drummer Dave Grohl – door op hun laatste album, toevallig twintig jaar na het verschijnen van Nirvana’s kassucces Nevermind, Nirvana-bassist Krist Novoselic een nummer.)

Op het volgende album, Vantage Point (2008), zocht de dEUS het iets verder van huis. Doordat er geen spraakmakende bezettingswisselingen en tumultueuze opnameperiodes zoals in het verleden hadden plaatsgevonden, moest op een andere manier de vernieuwingsdrang en experimenteerzucht van de band voor het publiek bevestigd worden. Met bijdragen van Elbow’s Guy Garvey en Karin Dreijer van The Knife - twee acts die succesvol werden in de periode dat dEUS inactief was – presenteerde dEUS zich op Vantage Point als oudgediende die de aansluiting met recente ontwikkelingen niet gemist heeft en zowel in een avant-gardistische elektronica-act (The Knife) als in een melancholische britpop-band (Elbow) gelijkgestemden vindt.

Op het recent verschenen Keep You Close staan de bijdragen van Greg Dulli – frontman van de populaire jaren tachtig en negentig band The Afghan Whigs – symbool voor de corrigerende beweging die Keep You Close is ten opzichte van Vantage Point: terug naar de basis. Het album moet de wellicht toch iets te ferm ingezette nieuwerwetse macho-koers van de voorganger corrigeren. Waar Garvey en Dreijer aansluiting moesten zoeken met een nieuw publiek, is Dulli bekend bij de oude dEUS-fans. De keuze voor een gewaardeerd generatiegenoot bevestigt dEUS’ status als oudgediende en het beeld van een band die, wars van trends, al twintig jaar muziek maakt en een status heeft bereikt waar ook een Amerikaanse rockster zich graag mee verbindt voor enkele gastvocalen. En daarmee is de subtekst ook: The Afghan Wighs zijn niet meer echt actief, dEUS wel.

Illustratie: Joost Stokhof

De strik om het oeuvre van dEUS

Muzikaal gezien had ‘The Vanishing of Maria Schneider’ van Vantage Point moeiteloos zonder Guy Garvey kunnen bestaan en je maakt mij niet wijs dat de bijdragen van Greg Dulli op Keep You Close niet door dEUS’ eigen gitarist Mauro Pawlowski vertolkt hadden kunnen worden. Garvey en Dulli droegen compositorisch niets bij en de nummers dragen op geen enkele manier hun stempel.

Filosoof Michel Foucault schrijft in zijn essay 'Wat Is Een Auteur?' dat een auteur voornamelijk een functie is, een naam die duidelijk maakt dat een verzameling werken een bepaalde eenheid vormt, ondanks de verschillen en tegenstrijdigheden die soms net zo in het oog springen als de overeenkomsten. Die 'auteursfunctie' trekt een strik om de mogelijke betekenissen en waarden die aan het werk kunnen worden gehangen. De gastbijdragen op de afgelopen drie dEUS-platen dienen geen muzikale doelen, maar helpen de strik strakker te trekken: de ene auteur verstevigt de andere, de startext van de ene auteur bekrachtigt de startext van de ander. Het is als de aanbeveling op de achterkant van een roman door een schrijver waar men graag mee wordt geassocieerd of de aanbevelingsbrief van een invloedrijke relatie bij een sollicitatiebrief. Niet meer en niet minder.

Mail

Melle Kromhout

We willen je iets vertellen. Hard//hoofd is al bijna tien jaar een vrijhaven voor jonge en experimentele kunst, journalistiek en literatuur. Een walhalla voor hemelbestormers en constructieve twijfelaars, een speeltuin voor talentvolle dromers en ontheemde jonge honden. Elke dag verschijnen op onze site eigenzinnige artikelen, verhalen, poëzie, kunst, fotografie en illustraties van onze jonge makers. Én onze site is helemaal gratis.

Hoe graag we ook zouden willen; zonder jou kunnen we dit niet blijven doen. We hebben namelijk te weinig inkomsten om dit vol te houden. Met jouw hulp kunnen we de journalistiek, kunst en literatuur van de toekomst mogelijk blijven maken, en zelfs versterken.

Als je ons steunt, dan maken wij jou meteen kunstverzamelaar door je speciaal geselecteerde kunstwerken toe te sturen. Verzamel kunst en help je favoriete tijdschrift het volgende decennium door. We zullen je eeuwig dankbaar zijn. Draag Hard//hoofd een warm hart toe.

Word kunstverzamelaar
het laatste
10 jaar HH

10 jaar HH

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor verbeelding en verhalen. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Het bestaan van zo’n plek is niet vanzelfsprekend. Sluit je daarom bij ons aan. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een... Lees meer

Tip: Kijk slechte televisie

Kijk slechte televisie

'Ik heb afleveringen van The Real Housewives waar Shakespeares beste stukken niet aan kunnen tippen.' Lees meer

 Kamikazeplastics

Kamikazeplastics

Immuuncellen die de minuscule deeltjes onschadelijk proberen te maken, bekopen dat vervolgens met hun eigen leven. Lees meer

Alles vijf sterren: DEZE SERIE IS GEWOON ZO GOED

Het voert te ver om het hele verhaal uit te leggen

Deze week worden we blij van stekjes, een queer Lees meer

Over wulken en burgemeesters 2

Over wulken en burgemeesters

'Een huis is een constructie, maar een huis is ook een gevoel dat gedeeld wordt. Er blijven sporen achter wanneer bewoners sterven. Een huis verandert terwijl het blijft staan.' Lees meer

We laten ons niet sussen 1

We laten ons niet sussen

Twee weken geleden onthaalden politici en de media 2500 protesterende boeren met open armen op het Malieveld. De 35.000 klimaatstakers en de bezorgde burgers van Extinction Rebellion konden rekenen op een stuk minder steun. Wat is er nodig om de urgentie van de klimaatcrisis echt te laten voelen?, vraagt Jarmo Berkhout zich af. De legers... Lees meer

Tip: Leer een ambacht

Leer een ambacht

Nora van Arkel ging spontaan een dag in de leer bij een Berlijnse Meisterbacker. Daar leerde ze minder te denken en meer te doen. Een tip om eens te vragen of iemand je een ambacht wil leren. Lees meer

 Staakt-het-boeren

Staakt-het-boeren

Duizenden boeren toogden naar het Malieveld met hooivork en tractor. Lees meer

Column: September Blues

September Blues

De maand september is weer voorbij en dat betekent voor Trudy afscheid nemen en opnieuw beginnen. Van haar zomerhuisje op het platteland keert ze terug naar het leven in de stad. Lees meer

Filmtrialoog: Manta Ray

Manta Ray

Redacteuren Eva van den Boogaard, Mat Hoogenboom en Oscar Spaans bezochten de bioscoop om het speelfilmdebuut van de Thaise regisseur Phuttiphong Aroonpheng te zien. Het werd een magische ervaring: Manta Ray bleek een even eenvoudige als betoverende vertelling over een voor dood achtergelaten man die door een visser uit de mangrove wordt gered. Mat: Wat... Lees meer

Hard//talk: Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

Bij gelijke geschiktheid tellen kwaliteit en capaciteit net zo goed

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. In tegenstelling tot Ella Kuijpers ziet Gatool Katawazi er wél het belang van in om voorkeur te geven aan de sollicitant die de diversiteit binnen een organisatie versterkt. Afgelopen zomer schreef Ella Kuijpers een Hard//talk waarin zij pleit tegen positieve discriminatie in sollicitatieprocedures. Juist... Lees meer

Inclusiviteit

Echte inclusiviteit is nog ver weg

Het debat over diversiteit en inclusiviteit in de culturele sector gaat niet ver genoeg. Lees meer

Tip: Geef het voordeel van de twijfel

Geef het voordeel van de twijfel

Redacteur Else Boer schippert tussen cynisme en naïviteit. 'Om naïviteit te vermijden, besloot ik dat cynisme een adequate reactie op de wereld was. Maar het continu bevragen van mensen en hun beweegredenen is vermoeiend.' Lees meer

Alles vijf sterren: 14

Geen douche, geen geloof, geen adem

Deze week worden we blij van een zeiltripje naar het Markermeer, een serie over verkeerd geplaatste bewijslast, en een dansvoorstelling van Arnhemse meisjes. Lees meer

Hard//talk: Greta Thunbergs requiem voor een droom

Greta Thunbergs requiem voor een droom

Thunberg deinst er niet voor terug een onderdeel te worden van haar eigen verhaal. Lees meer

Automatische concepten 26

Over de column (niets dan goeds?)

Iduna schrijft al jaren columns voor Hard//hoofd en vraagt zich af: hoe komt het toch dat ze ergens alsnog verwarde gevoelens heeft bij het fenomeen 'column'? Een overpeinzing die terugvoert naar Iduna's jaren op de universiteit en de twijfel over de plek die ze in mag nemen in de wereld. Lees meer

Het verlies van succes 2

Het verlies van succes

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Mare Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking. Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te... Lees meer

Tip: Durf hardop te dromen

Durf hardop te dromen

Rose Doolan vertrok jaren geleden naar San Francisco, met wilde plannen en weinig budget. Lees meer

 De blinddoek komt af

De blinddoek komt af

Vrouwe Justitia heeft haar blinddoek afgenomen. Lees meer

Column: Mammie

Mammie

'Arme mammie, sorry mammie!', hoort Trudy in de wachtkamer van het ziekenhuis. De irritatie die dit oproept komt vanuit een nooit gedichte kloof in het verleden. En dat heeft alles met het woord 'mammie' te maken. Lees meer

De geruchten zijn waar. Lees Hard//hoofd nu ook op papier!

Bestel op tijd je eigen exemplaar van de eerste editie, met als thema: ‘Ik’. We hebben drie covers ontworpen. Kies je favoriet.

Bestellen